BİR ''TUTUNAMAYAN'' : KRAL JOHN
Kaynaklar:
Raphael Holinshed'in Chronicles of England, Scotland, and Ireland adlı eseri. (1587)
Anonim bir oyun olan The Troublesome Reign of Kİng John da Shakespeare'i etkilemiş olabilir.
Kanın kanı getirdiği ve diğer taht taliplerini öldürmenin kralın tahtını sağlamlaştırdığı öğretisi, Shakespeare'in İngiliz tarihine ilişkin oyunlarının hepsinde görülür. Örneğin II. Richard oyununda Kral Richard'ın öldürülmesi tahtı ele geçiren IV. Henry'ye karşı yeni düşmanlıklar üretmeye devam eder.
Kral John oyununda olağandışı olan şey, izleyiciler (veya okuyucular) Arthur'un aslında ölmediğini bilirken, Kral'ın bunu iddia ederek komik duruma düşmesidir. İzleyici John'un şanslı bir biçimde zaman kazandığını düşünür. Fakat Hubert Arthur'un ölmediğini söylemek üzere kontların peşinden giderken, kontlar zindanın duvarlarının dibinde Arthur'un cesedini bulur. Bu bölüm Kral John'un hem ton hem de yapısal olarak ayrı bir yere sahip olmasını sağlayan ayırt edici özelliklerden biridir.
Oyun önemli kişileri her an hazırlıksız yakalayarak onların hırslarının ve eylemlerinin altını oyar. Örneğin Fransa Kralı'nın İngiltere'ye barış anlaşması yaparkenki güdüleri Piç Philip'in işaret ettiği gibi ahlaki olarak şüpheli olabilir, ama bir İngiliz-Fransız evliliği en azından daha fazla kan akmasını önler. Fakat Philip barış anlaşmasından kısa süre sonra Kardinal Pandolf tarafından tekrar savaş ilan etmeye zorlanır. Önemli karakterlerin herhangi bir konuda tutarlı bir politika izlemesi imkânsız görünür ve oyun bunun bir sonucu olarak trajik bir etki yaratabilir. Oyunun adında ''tragedya'' teriminin kullanılmaması dikkate değer olabilir; tragedya komik bir karşıtlık veya talihsiz bir şansın karşısında bir tür kahramansı tutarlılık ve benlik davasına dayanır ve Kral John'un öyküsünde bu durum söz konusu değildir.
John'un ''kan üstünde sağlam temel olmaz'' savı da kimlik ve kalıtım fikirleriyle ilişkilidir. Oyunun açılışındaki tartışma Kraliçe Elenor'un büyük oğulları Richard ve Geoffrey'in ölümlerinin ardından tahta kimin çıkacağına dairdir. Elenor, Arthur'un mu, yoksa kardeş John'un mu tahta çıkacağı anlaşmazlık konusu olur.
Babalığın belirlenmesinin zorluğu meseleyi daha da karmaşık hale getirir. Bu anksiyete, fiziksel benzerliği nedeniyle Aslan Yürekli Richard'ın gayrimeşru çocuğu olduğu düşünülen Piç Philip'e odaklanır. Philip kimliğini seçmek durumunda kalır: ya Sir Robert'ın mirasını alacaktır ya da Richard'ın oğlu olarak görülerek gayrimeşruluk damgası yiyecektir. İkincisini seçer, ama bu seçimin keyfiliğini ''her ademoğlunun'' babasının kim olduğunu sorgulaması gerektiğini görüşünü destekler. Elanor ve Constance arasında sözlü savaşta hem Arthur hem de Aslan Yürekli Richard gayrimeşru olmakla suçlanır.
Philip Faulconbridge, Kral John oyununda diğer karakterlerden daha fazla repliğe sahiptir ve genellikle oyunun kahramanı olarak nitelendirilir. Shakespeare oyunlarındaki gayrimeşru çocuklar genellikle kötü karakterlerdir (Don John, Iago, Edmund). ''Gayrimeşruluk'' statüsü ahlaki bir kusurla eşitlenmiştir; mirastan mahrum kalmak kişide amansız bir iz bırakır. Fakat Kral John'un Piç Philip'i komik bir figürdür:
''Ne delişmen biri bu böyle!''
(s. 5)
Faulconbridge başlangıçta kişisel çıkarlarını gözeten, kendi basit yöntemleriyle işini kotarmayı becerebilen bir kişi. Hizmete hazır, olaylardan uzak duran, gözlemci ve kısıtlanmaktan hoşlanmayan kimliğiyle neredeyse ideal bir aktör olabilecek nitelikte. Oyunun ahlaki mesajını ileten aracı olarak Faulconbridge, bir düzenbazlık, fırsatçılık, ihanet, kendini aldatma ve korkaklık arenası olarak gördüğü siyasete karşı hassas. Bunun yanında, ilginç bir şekilde, saray çevrelerinin aşırı kibarlığına karşı atıp tutuyor. Faulconbridge'in tarzından, Shakespeare'in belki burada, kendi hamisinin de beceriksizliğine ve etkisizliğine imada bulunduğu çıkarılabilir.
Philip hem baş kahramanların gerçek amaçlarını gözler önüne seren satirik bir koro hem de kahramansı bir figür vazifesi üstlenir.
Görünüşe göre ne acımasız siyasi eylem ne de tartışmasız bir kan bağıyla tahta çıkma hakkı krallığı güvence altına almaya yeterli değildir. Oyun özellikle soylular arasında sadakatin korunmasının gerekliliğini tavsiye eder. Salisbury, Pembroke ve Bigot onun önünde diz çökünce yeni kral III. Henry gözyaşı döker. Kral John'a ve daha sonra Veliaht'a ihanetleri düşünülünce bu sadakat gösterisine verilen bu kuşkucu tepki, birlik ihtiyacını vurgulayan Piç Philip'in son sözleriyle kasıtlı bir biçimde tersine çevrilir:
''Hiçbir şey zarar veremez bize
Yeter ki ihanet etmesin kendisine İngiltere.''
(s. 112)
II. Richard incelememde belirttiğim gibi (#87957746) krallar da bizim gibi insan. Vereceğim bu alıntıda da, Shakespeare, kralların bizim gibi insan olduğunu ve herkesin sonunun toprak olduğunu gayet güzel vurguluyor:
''Hangi garanti, hangi umut, hangi destek beklenir bu dünyadan
Şimdi toprak oluyorsa biraz önce kral olan?''
(s. 110)
Faydam dokunduysa ne mutlu bana, keyifli ve verimli okumalar.
KAYNAKÇA:
1- 
Shakespeare Kitabı
2- 
Shakespeare: Bir Yaşam
Kral John'un Yaşamı ve ÖlümüWilliam Shakespeare · Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları · 2011443 okunma
·
168 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.