Temsilci Türler
İnsan nüfusunun hızlı artışı, insanların çevreye ve doğaya karşı duyarsız davranmaları, kısıtlı olan doğal kaynakları kontrolsüz bir şekilde kullanmaları, aşırı ve hızlı tüketim
alışkanlıkları doğal yaşam alanlarını ve biyoçeşitliliği tehdit ediyor. Günümüzde doğa koruma çalışmalarının etkili bir şekilde gerçekleştirilmesinde özellikle temsilci türlere odaklanılması belirlenen koruma hedeflerine ulaşmak için büyük kolaylıklar sağlıyor. Ancak
bu tür çalışmalarda temsilci türlerin ve temsilci taksonların etkililiğinin dikkatli biçimde
değerlendirilmesi, bu türlerin seçim yöntemlerinin de bilimsel kriterlere dayandırılması
gerekiyor. İlay Çelik Sezer “Doğa Koruma Çalışmalarında Temsilci Türler” başlıklı yazısında
ekosistemin bütünlüğünün sistematik olarak korunma planlamasında ve çalışmalarında
kullanılan temsilci tür çeşitlerini ve bu tür çalışmalarda dikkat edilmesi gereken kriterleri
detaylı bir şekilde ele alıyor.
Tuncay Baydemir “Çizge Teorisi, Büyük Çizgeler Daha Küçüklerinin Kopyalarıyla Oluşturulabilir mi?” başlıklı yazısında çizge teorisi modellerinin birçok alanda nasıl kullanıldığını anlatıyor. Mahir Ocak modern fizikte doğada gözlemlenen fiziksel süreçlerin dört
temel kuvvetle açıklanmasının yanında çeşitli olguların arkasında henüz bilinmeyen bir
başka kuvvet de olabileceğini “Beşinci Kuvvet” yazısında ele alıyor. Ali Sinan Sertöz Bilim
ve Teknik dergisindeki matematik serüvenine “Öklid Bir Dâhi miydi?” yazısıyla devam ediyor. Ülkemizde geliştirilen yerli ve mili teknolojiler yazı dizimizde bu ay sizlere ilk Türk
uçan araba “Cezeri”yi tanıtıyoruz. “2020 Nobel Bilim Ödülleri Açıklandı”, “Bazı Ötegezegenler Yaşam için Dünya’dan Daha mı Uygun?”, “Milli Uzay Programı Stratejisi ve Yol Haritası
Çalıştayı” başlıklı yazılarımızı da zevkle okuyacağınıza eminiz
Çizge Teorisi, Büyük Çizgeler
Daha Küçüklerinin Kopyalarıyla
Oluşturulabilir mi?
Tuncay Baydemir
Günlük hayatta pek çok şeyi çizgelerle
tanımlamak ve modellemek mümkün. Birden
fazla varlık varsa bunlar arasındaki ilişki rahatlıkla
çizgeler kullanılarak ifade edilebiliyor. Birçok
alanda çizge teorisi kullanılarak problemler
hızlı ve düzgün bir şekilde tanımlanıp çözüme
kavuşturulabiliyor.
60
Beşinci Kuvvet
Mahir E. Ocak
Modern fizik doğada gözlemlenen tüm fiziksel
süreçleri dört temel kuvvetle açıklamaya çalışıyor.
Ancak bugün tam olarak açıklanamayan çeşitli
olguların ardında henüz bilinmeyen kuvvetler de
olabilir.
70
Öklid Bir Dâhi miydi?
Ali Sinan Sertöz
Öklid bir dâhi miydi, yoksa “coğrafya kaderdir”
sözüyle başarılarının kaçınılmazlığını ima
edebileceğimiz bir fâni miydi? Elemanlar adlı
kitabın kopyalarının tarih içinde geçirdiği
serüvenler nelerdir ve bugüne kalan kopyaların
durumu nedir? “Orijinal metin” diye bir şey
var mı? Öklid’in yüzyıllar sonra matematik
dünyasına katılacak fikirlere kendi yaşadığı
dönemde erişimi varmış gibi bir duyguya
sürüklenmekte haklı mıyız?
Bilim ve Teknik ile
Büyüdüm!
Özlem Ak
6
Haberler
14
Bazı Ötegezegenler
Yaşam için Dünya’dan
Daha mı Uygun?
Faruk Soydugan
Ötegezegen araştırmalarında
en az keşifler kadar Dünya
benzeri olanlarda atmosfer
özellikleri ve yaşam koşulları
üzerine yapılan araştırmalar
da ilgi çekiyor.
17
Milli Uzay Programı
Stratejisi ve Yol Haritası
Çalıştayı
Özlem Kılıç Ekici
18
Bilim Çizgi
Kuantum Dolanıklık
2. Bölüm
Sinancan Kara
30
2020 Nobel
Bilim
Ödülleri
Açıklandı
İlay Çelik Sezer
Nobel Fizik Ödülü kara
delik çalışmalarına, Nobel
Kimya Ödülü gen düzenleme
yöntemini geliştirenlere,
Nobel Fizyoloji veya Tıp
Ödülü de Hepatit C virüsünü
keşfedenlere verildi.
34
Tekno-Yaşam
Gürkan Caner Birer
38
Doğa Koruma
Çalışmalarında Temsilci
Türler
İlay Çelik Sezer
Uzmanlar bazen
ekosistemlerin tamamını
incelemek ve bunların
bütününe yönelik tedbirler
almak yerine, bütünü
temsilen, bazı “temsilci
türler”e odaklanabiliyor.
Bu türler, doğal yaşam
alanlarının gitgide daha fazla
işgal edildiği ve dolayısıyla
doğa koruma çalışmalarının
hem ekonomik hem de politik
açıdan her geçen gün daha
da zorlaştığı günümüzde,
koruma çalışmaları için
kolaylık sağlayabilen hedefler
olarak karşımıza çıkıyor.
58
Merak Ettikleriniz
Mesut Erol
68
Ülkemizde Geliştirilen
Yerli ve Milli Teknolojiler:
İlk Türk Uçan Araba
“CEZERİ”
Özlem Kılıç Ekici
82
Doğa - Fauna
Madagaskar’ın En Büyük
Yırtıcısı Fossa
Bülent Gözcelioğlu
84
Gökyüzü
Faruk Soydugan
88
Düşünme Kulesi
Ferhat Çalapkulu
90
Satranç
Kıvanç Çefle
93
Ayın Sorusu
(Matematik)
Azer Kerimov
94
Zekâ Oyunları
Emrehan Halıcı
96
Yayın Dünyası
İlay Çelik Sezer