Gönderi
Paris ve Londra'da Beş Parasız, Orwell'ın Paris'te ve Londra'da bulunduğu dönemlerdeki gözlemlerinden, yaşadıklarından ortaya çıkmış bir kitap. Dolayısıyla roman denebildiği kadar bir anı kitabı özelliği de olduğunu düşünüyorum.
Kitabın içeriğinden önce tarihsel perspektiften bakmanın aslında tüm o keyifli anlatımdan ve acılı deneyimlerden önce bir olmazsa olmaz koşul olduğunu düşünüyorum. Kitap 1933'te yazılmış. Yani yaşanan dönem aslında iki önemli olayın ardındaki etkileri, ekonomik ve sosyal sorunları taşıyor: 1914- 1.Dünya Savaşı ve 1929- Büyük Bunalım. Bunları geri plana alıp kitaba yaklaşırsak aslında anlatılan tüm o kitlesel işsizliği, sefaleti, açlığı daha iyi anlayabiliriz. Elbette Orwell bunlara aşırı geniş ya da çok yönlü bir açıdan yaklaşmamış. O sadece yaşadıklarından yola çıkarak bize belli açılardan ışık tutmuş.
Peki hangi açılar bunlar?
Paris'te özellikle bulaşıkçılıkla başlayan "yeryüzünün en sönük kariyerini" anlatmış ayrıntılı bir biçimde. Burada insanların nasıl bir sınıfsal ayrıma tabii tutulduklarından, yaşanamayacak miktarlardaki ücretlerden ve geçinmeyi bırakın yaşamayı zorlaştıran onlarca şeyden bahsetmiş.
Londra'ya ise canım vatanım edası ile yaklaşsa da yabancılaşmanın farklı bir türünü yaşamış kendisi. Çünkü çok kötü bir iş sahibi olmayı bırakın işsizliğin tam anlamını, "köşe başı serseriliğini", "berduşluğu" yaşamış. Berduşluk nedir, nasıl olunur, neden vardır bunları anlatmış. Bu anlatım asla salt gözlem odaklı değil. Bizzat o kitlesel hücremsi yerlerde, yüzlerce kişiyle, tıkış tepiş odalarda kalarak bunları deneyimlemiş kendisi ve pek çok tanıştığı insanda gözlemlediği davranışlarla bunları ayrıntılandırmış, o kişilerle düşüncelerini paylaşıp onların da kendi argümanlarını sunmuş yazılarında.
Gözlem ve yaşantıları kendi kendilerine oluş halindeyken, ve usul usul ya da "napican mecbuur" modunda yaşarken ya da yaşamaya çalışırken Orwell, elbette kendi fikirlerini yok saymamış. Yazar olanı anlatırken kendi tepki ve eleştirilerinden sık sık bahsetmiş. Yaşananların nasıl çözüleceğine, nelerin yararlı olabileceğine, devletin aslında nasıl adımlar atarsa belki bazı sorunların önüne geçebileceğine dair kendi fikirlerini de sunmuş uzun uzun.
Kısacası sefaleti gözlem, deneyim ve tartışmalı fikirlerle bize uzun uzun düşünme ve dönemi de göz önünde bulundurarak aslında yaşanan o sosyal, ekonomik ve toplumsal çöküş ve karmaşa halini daha iyi anlayabilmemize yönelik birincil derecede önemli bir kitap bence Paris ve Londra'da Beş Parasız.
İki dilim ekmekle bir fincan çay, kuruluktan kaya kadar sert bir ekmek parçası için şilin denkleştirme, açlıktan giysilerini rehineciye verme, bir fincan çay içmek için kilise vaazlarının zırıltılarını dinleme gibi bir sürü kısır sıkıntıya katlanan, varlığı hem kendilerine hem ülkeye, hem dünyaya yük olan berduş takımını anlatmış uzun uzun. Var'ın çünküsünü devletin nasıl oluşturduğunu, işsizler ordusunun işsiz kalması gerektiğini düşünen kesimin neden böyle düşündüklerini anlatmış.
Kendi adıma çok hayret ederek, kimi zaman gülmekten katılarak okudum kitabı. Çünkü gerçek bir trajediyi onlarca acı ve keyifli komik olayla tam bir trajikomiklik içerisinde anlatmış yazar. Bu kitabın keşfinin artmasını umuyorum. Dönem kitaplarına ilgisi olan okurlara özellikle öneririm.
··
53 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.