Fizîkî ve tabiî hadiselerde olduğu kadar, sosyal ve beşerî faaliyetlerde de aynen vâkî olan şu keyfiyet, lâyıkı ile kavrandığı zaman, vukuâtın hikmetine nüfüz edebilir ve binnetice bir çok gereksiz telâş ve endişelerden kurtulmak imkânı doğar. Zira bu takdirde değişme seyrinin "celâl"den "cemâl"e mi, yoksa "cemâl" den "celâl"e mi olduğu kavranır. Murâd-ı ilâhî berraklaşır. Allah'ın takdirinin gerçekleşmesine hiçbir mahlûk irâdesinin engel olmaya güç yetirebilmesi mümkün olmadığına göre, buna sa'y etmenin hacâlet ve sefaletine düşülmez. Sabır ve tevekkülün kemâline ulaşılır. Tecellî nöbeti "cemâl"de ise şükrün, "celâl"de ise sabrın bereket ve huzûruna nâil olunur.
Bununla birlikte şu gerçeğe de işaret edilmelidir ki, vukuâtın asıl sebebi olan murâd-ı ilâhî, bir tek vak'a veya vukuât zincirinin tek bir kesidinin müşâhedesi ile kavranamaz. Belli bir zaman parçası içerisindeki gelişme seyri takip ve tahlil edilmelidir. Zira, her türlü tahavvülât ve tebeddülâtta bir tedrîc kânunu câridir. Bu keyfiyet zelzele gibi ânî oluşlarda bile onların hazırlık safhasında yine bâkî ve cârîdir.
Diğer taraftan bazen bir tecellînin zâhiri ile bâtını arasında fark da olabilir. Zâhiri "kahır", bâtını "lütuf" veya bunun aksi olan hâdise ve oluşlar da az değildir. Bunları da zaman çözer!.. Bir eriğe, bir de cevize bakınız!.. Birinin kabuğu taş gibi sert, içi lezzetli meyvedir. Erikte ise, durum bunun tam tersidir. Gündüzden geceye geçişte, karanlıkların âniden Dünya'mızı istilâ edemeyip tedricen ve perde perde gerçekleşmesi, bu âlemdeki bütün tahavvülât ve tebeddülâta hâkim bir meşiyyet-i ilâhiyedir. Sabahleyin şafak sökmesi de öyle değil mi?!..
Bir de şu var ki, bu Âlem'in bir "dâr-ı imtihan" olmasını dileyen Cenâb-ı Hakk'ın asıl sebep olan zâtî irâde ve ihtiyârı -pek az istisnâ ile- mestur ve meknuzdur. Her şey zâhirde mahlûka kâbil-i izâfe bir takım esbâb ile gerçekleşir. Bunu bilen âkil ve ârifler, vukuâta röntgen gibi derinlere işleyen ve böylece meknûz ve mestur olanı göre bilen bir nazarla bakarlar.
Sayfa 174 - SEBİL YAYINEVİKitabı okudu
·
15 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.