Kitap, Marlow adında bir denizcinin emperyalizmin göbeği olan Kongo'ya, oradaki fildişi ticaretinin en büyük isimlerinden biri olan Bay Kurtz ile görüşmek için yaptığı bir deniz yolculuğunu anlatıyor. Kitap Londra'da Marlow'un kendisini dinleyen bir grup insana bu yolculuğunu anlatmasını içeriyor. Anlatı içinde anlatı olduğundan ve dili oldukça metaforik olduğundan dolayı olayları ve karakterleri takip etmek epey zor. Herhangi bir karaktere bağlanmıyorsunuz, Afrika'daki zulümlerin acınası taraflarına derinden şahit olamıyorsunuz. Pek çok imayı fark edebilmek için dikkatli bir okuma istiyor. O nedenle okuması zordu, ama bu nedenle de üzerine söylenecek çok şey bırakan bir kitap oldu. Marlow karanlığın yüreğine yaptığı bu yolculuğunun kendisi için çok hüzünlü, acıklı ama aynı zamanda bir "aydınlanma" olduğunu söyleyerek başlıyor hikayesine. Kitap boyunca açıktan açığa Afrika'da olup biten bu hüzünlü ve acıklı olaylara şahit olamıyoruz. Ama Marlow'un bahsettiği aydınlanmayı, Afrika'ya aydınlanmayı getireceğini iddia eden emperyalizmin karanlığın ta kendisi olduğuna dair üstü alaylarla örtülmüş imalardan takip edebiliyoruz. Aydınlık ve Karanlık, Afrika ve Avrupa metaforları kitabın başlığından sonuna kadar devam ediyor. Örneğin kitabın başlığı "Karanlığın Yüreği" bir yandan batılılar gözünden bu toprakların barbarların merkezi olduğu anlamını ifade ederken; öte yandan aslında gerçek karanlığın yani emperyalist zulmün merkezi olduğu anlamını da taşıyor gibi geldi bana. Bir başka metafor Bay Kurtz karakterinin kendisi. Adı Almanca olan Bay Kurtz'un yarı İngiliz bir anne ve yarı Fransız bir babadan geldiğine işaret eden yazar onu tüm Avrupanın cisimleşmiş bir hali olarak sunuyor. Yolculuğu boyunca gittiği her yerde onun övüldüğüne ve neredeyse ona tapıldığına şahit olan Marlow nihayet onu bulduğunda adam ölüm döşeğinde zayıf biri sadece. Gözünde büyüttüğü Avrupa'nın gücü ile nihayet tanışan birinin yaşadığı hayal kırıklığı ile karışık bir hayrete düşüyor Marlow. Bir yandan Kurtz'un ceza olarak kazıklara diktiği kelleler, öte yandan onun ticareti için durmaksızın fildişi getiren siyahiler ve Kurtz'un yazdığı "tüm vahşileri yok edin" şeklinde sonlanan raporu Marlow'un şahit olduğu şeylerden yalnızca birkaçı. Marlow yamyamların kendisini yemesini bekleyen saf bir Avrupalıdan ölen siyahi dümencisini denizcilere uygun bir şekilde uğurlayan bir adama dönüşüyor. Afrikalılara dair daha önce bildiği tüm yanlışlardan arındığını görmüyoruz elbette. Belki de yazarın kendisi bile içine içlemiş ırkçılıktan tam anlamıyla kurtulmuş olmayabilir. Ama yazar, İngiliz bir denizcinin Afrika yolculuğunu bir kahramanlık hikayesi olarak ele almamış. Aksine bu yolcuğu, Avrupanın iki yüzlülüğünü kara mizahla örtülmüş bir şekilde ortaya koyarak Marlow üzerinden tüm Avrupa ile dalga geçecek şekilde işlemiş. Bu nedenle Karanlığın Yüreği, Robinson Crouse gibi emperyalizmi konu edinen başka kitaplardan ayrılarak güçlü bir emperyalizm eleştirisi inşa ediyor bence. Emperyalizmin hala bir iyilik meleği olarak görüldüğü bir zamanda Avrupalılara hitap eden bir metin olması açısından da neden bu kadar üstü kapalı yazıldığını anlamak zor değil. Kitap yaşanan zulümleri açık açık anlatmıyor. Sadece sıra sıra dizilmiş kellelere şahit oluyoruz örneğin. Ya da cezalandırılan siyahi bir işçinin uzaktan çığlıklarını duyuyoruz. Ama dikkatli okuduğumuzda yazarın saklamış olduğu imaları bulmak zor değil. Avrupanın saklandığı fildişi kuleleri temsilen Kurtz'un delice bir hırsla fildişi ticaretine sarılması ya da Marlow'un yamyamların kendisini yememesine şaşırmasının gülünç bir sahne olarak sunulması bunlardan sadece birkaçı. Sonuç olarak güçlü metaforik metinleri okuyup sembollerin peşine düşmeyi sevenler için güzel bir kitaptı. Üzerine çok yazılıp tartışılmış olması açısından da tarihi bir öneme sahip. Ancak açık bir Afrika anlatısı beklerseniz sizi hayal kırıklığına uğratabilir. Keyifli okumalar.

Karanlığın YüreğiJoseph Conrad · Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları · 20204,311 okunma

·

48 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

anisa