Kitap Sabahattin Eyüpoğlu'nun yazdığı denemelerinin derlendiği bir eser. Yazar eserinde çok çeşitli konulardaki görüşlerini eleştirel bir dille dile getirmektedir. 1 Eserde incelenen konular: Halk kavramı, gelişen Türkiye, düşünce özgürlüğü, demokrasiye güven, halka güven, halk oyunları, politika, bilim, aşk, merhamet, din , dil din ve bilim, laiklik, softalık, gelenekler, batı-doğu, çocuk-ana-baba ilişkileri, kuşku, iş ve eğitim, devlet ve sanat, köy enstitüleri, eğitim vb. Yazar bu konuları 1940-1960 Türkiye konjonktüründe ele almıştır. Yazarın bu konular hakkındaki değerlendirmelerinden dikkatimi çekenlerden bazıları aşağıdaki gibi: Halk kavramı üstüne: Düşmanlık başkasına üstten bakmakla başlar. Halkın dostu kendi tuttuğunu halkın da tutacağına inanandır. En çirkin yalan çocuğa ve halka söylenen yalandır. Çünkü ikisi de kolay kanar. Atatürk ve halk: Halkı karanlıkta, baştakileri de alacakaranlıkta tutan eski kültürün festen beter sembolü olan Arap yazısını bırakıp, halkın daha kolay aydınlanmasını, başka halklarla daha kolay anlaşmasını sağlayacak Latin harflerini, okuma yazma bilen birkaç yüz bin kişiyle halk adına, insanlık adına zorla Kabul ettirilmesi. Bu devrime karşı koyanlar arasında halkın yararından çok kendi çıkarını düşünmeyen bir tek kişi bulamazsınız. Halka güven: Batı kültürü Hacivat’a karşı Karagöz’ü tutmuş kültür diye tanımlanabilir. Diyeceksiniz ki şu benim kullandığım tanımlamak terimi de Karagöz’ü huylandırabilir. Doğrudur. Ama ben bu terimi niçin kullandığımı Karagöz’e anlatabilirim de Hacivat’a anlatamam. Bütün mesele burada. Hacivat donmuş bir kültürün adamıdır. Karagöz’se bütün bilgisizliğine karşın, söz dinler, anladığı kadarını söyler, aklı yatıncaya kadar ne demek istediğini sora ve Hacivat’ın dolaplarına düşmek pahasına da olsa, olumlu işlere girişir. Mutlu azınlığın çıkarcı temsilcisi Hacivat, Karagöz’ün ve halkın dost görünen düşmanıdır. Halkı küçümseyenler halkı yönetmeye kalkmamalı. Hele halk dayakla adam olur diyenler yok mu, onları dokuz köyden kovmakla kalmamalı, onuncu köye girmemeleri için sıkı tedbirler alınmalı. Susmak mı söylemek mi?: Söyleyenler doğrusunu bilmez, bilenler söylemez, demiş bir eskimiz. Dostluk üstüne: Şehirler, yollar, kitaplar, urbanlar değişir de dostluk değişmez mi? Onun da ilk, orta, yeni çağları, Tanzimat’ı, Meşrutiyet’i, Cumhuriyet’i; Demokrasi’si olacak elbet. O da zamanla gelişerek daha gerçek daha güzel olacak. Çocuk-anne-baba ilişkileri: Her yerde, her zaman geçmiş günler aranır. Eski zaman başkaydı, denir; yaşamak daha kolay, daha ucuzdu denir; ahlak kalmadı, mertlik bozuldu, gençler şımardı, insanlar bir tuhaf oldu denir. Her yeni düzen insanların çoğuna bir bozulma, bir çığırdan çıkma gibi gelir. Baba evini kötü bulup yıkmış delikanlı, yaşlanınca oğlunun kendi evini kötü bulmasına zor akıl erdirir. Böyle gelmiş böyle gidecek dünyamız; bozula düzele, değişe gelişe, yeni eskiyi, eski yeniyi vura vura. Okul bir yana çeker çocuğu, aile bir yana, radyo bir yana, devlet bir yana, eş dost bir yana, sinema bir yana. Bu değişik etkiler-ki az çok her yerde vardır. Birbirlerini tamamladığı, her biri çocuğa başka değerler kattığı zaman mesele yok; ama bunlar birbirine karşı koydu mu, diş biledi mi, taş attı mı çocuğun hali dumandır. Kızını dövmeyen dizini döver, dermiş eskiler. Hala da öyle diyenler var. İnsan belki dövüle dövüle uslanır, ama en değerli şeyini, kendine ve başkasına olan güvenini kaybeder. Kitabı okurken günümüz Türkiye'si ile o dönemin Türkiye'sini (yazarın gözündeki) karşılaştırırken, geçen bunca zaman rağmen yazarın eleştirdiği birçok durumun halen daha günümüz Türkiye'sinde tartışılmaya devam ettiğini görebilirsiniz. Bu da ülkemizin birçok anlamda o yıllara göre birçok konuda halen daha bir arpa boyu yol almadığını göstermekte maalesef. Kitap, gerçekten okunmayı hak eden bir eser. Her yaştan birey okuyabilir, özellikle lise çağındaki gençlerin okuması şiddetle tavsiye edilir.

Mavi ve KaraSabahattin Eyüboğlu · Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları · 1999158 okunma

·

111 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Yakup Turgut