Home
Search
Explore
What to Read?
Sign In
Sign Up
Shopping
Explore
Books
Authors
Readers
1000Kitap Android ApplicationFREE – Download from Google Play
1000Kitap iOS ApplicationFREE – Get it from App Store
©2024 · 1000Kitap Web Application · 2.37.32
Gönderi
Taşansu TÜRKER-KARAMAZOV KARDEŞLER'DEPOLITIK SEMBOLİZM adlı makalesinden alınmıştır.
Romanı ele almak için herşeyden önce zamanın ve mekanın kurgusuna bakmak elzemdir. Zaman II. Alexandr dönemidir ve mekan da tıpkı Dostoevsky'nin babasının serfleri tarafından öldürüldüğü köyü anımsatan bir Rus köyüdür. Yani yayınlandığı dönem açısından güncel bir öyküdür.
Bu güncel öykünün esas kahramanlarına bakıldığında ise ilk başta Karamazov ailesi ile karşılaşılmaktadır. Bir baba, üç oğul ve bir de gayrimeşru oğuldan oluşan bir aile söz konusudur. Baba Fyodor Karamazov, kösnü düşkünü ve oğullarıyla ilişkileri gelgitler üzerine kurulu ve genelde sadakat duygusu uyandırmaktan uzak bir babadır. Oğulların en büyüğü ve diğer iki meşru oğlun anneleri farklıdır. En büyük oğul Dmitry bir subaydır, ve Rus geleneksel yaşantısını devam ettiren, delidolu biridir. Ortanca oğulolan Ivan, Batıcı ve tanrıtanımaz bir aydındır ve aileyle ilişkilerinde devamlı bir mesafe
vardır ya da bunu yaratmaya çalışmaktadır. En küçük oğul olan Alyosha ise çocuksu bir saflığı üzerinde taşıyan dindar bir insandır. Gayrimeşru oğul Smerdyakov, Baba Karamazov'un hizmetçisi olarak evde çalışmaktadır ve Ivan'a hayranlık duymakta, onunla sohbetlerde bulunmak istemektedir. Ayrıca
evin başka bir hizmetçisi Grigory de, Dmitry'nin büyümesindeki katkılarıyla ve cahil uşak karakteriyle ev halkının son üyesidir.
Grushenka, hem Baba Karamazov'un hem de Dmitry'nin aşık olduğu ve bunların her ikisiyle de aşk oyunları oynayan ve fakat her ikisinin de sahib olamadığı etkileyici kadın karakterdir. Gizli gizli, geçmişinde yaşadığı ve hala
dönmesini beklediği Polonyalı subaya duyduğu aşkına sadık kalmaya çalışmaktadır. Katya, Dmitry ile geçmişte bir ilişkisi olan ve fakat öykünün ilerleyen bölümlerinde kendisini Ivan'a daha yakın hissedecek olan aristokrat kökenli bir
kızdır. Peder Zosima, Alyosha'nın yaşadığı manastırın başrahibidir.Bu esas karakterlerin yanında pek çok da yan karakter barındıran romanın esas öyküsü yanında pek çok da yan öyküyle karşılaşılmaktadır. Bu yan karakterler ve öykülere yeri geldiğinde değinilmek üzere, esas öyküye bakılacak
olursa;. bir cinayet ve bu cinayetin değerlendirilmesiyle karşılaşılacaktır. Bu yönüyle romanın polisiye bir öykü (bu noktada Batı'da polisiyenin gelişimi ve
rasyonalizm arasındaki ilişki hatırlanmalıdır) üzerine inşa edildiğini söylemek yanlış olmayacaktır.
Romanın başlarında Baba Karamazov ve Dmitry arasındaki para hesaplaşmasıyla karşılaşılır. Dmitry babasından aldığı ve savrukça yaşamını devam ettirdiği paralardan sonra son bir kez kendisinin hakkı olduğunu düşündüğü bir miktar daha para istemektedir Babasından. Baba Karamazov ise
bu parayı vermeye yanaşmamaktadır. Zira ikisinin arasında yer alan Grushenka'ya karşı Dmitry'yi zor durumda bırakmak istemektedir. Başka bir para ilişkisi ise yine Dmitry ile Katya arasında bulunmaktadır. Katya' nın babasının zor durumda kaldığı bir dönemde, Dmitry onun aşığı da olarak para
yardımında bulunmuştur. Daha sonrasında ise Katya bir miktar parayı babasına gönderilmesi bahanesiyle ve fakat aslında Dmitry'nin o parayla Grushenka'ya gideceğini bilerek yine de Dmitry'ye vermiştir. Dmitry'nin babasından istediği
miktar olan 3000 ruble işte Katya'nın kendisine verdiği bu miktardır. Ivan ve Alyosha'nın bu para ilişkisindeki tutumları silik kalmakla beraber, asıl çelişki Baba ve Dmitry arasında yaşanmaktadır. Yine aynı miktar paranın farklı bir
şekilde ortaya çıkması ise, Babanın Grushenka'ya hediye olarak bu miktardaki parayı bir zarfta tutuyor olmasıdır.
Para sorununun çözümü için tüm aile toplanarak Zosima'yı ziyarete gitmiş, ancak burada da bu çatışma çözülememiş fakat ilginç bir gelişme olmuş ve Zosima, Dmitry'nin önünde eğilerek herkesi şaşırtmıştır. Zaten daha sonra da
Alyosha'ya manastırdan ayrılması ve abisini korumasını salık verecektir. Bu arada Kat ya ile nişanlı olan Dmitry, Grushenka'ya aşık olmuştur. Sorunu çözmeye çalışan Katya, Grushenka'yı ziyarete gitmiş ve aralarında geçen konuşmanın başlarında Katya, Grushenka'dan çok iyi muamele görmüş
ve fakat sonunda Grushenka onu aşağılayarak hem kendisinden hem de Dmitry'den nefret etmesine sebeb olmuştur. Katya ile Ivan bu arada görüşmeye
başlamışlar ve her iki taraf da aslında birbiriyle ilişkisi olması gerekenin kendileri olduğunu hissetmişlerdir.
Öykünün gelişiminde en etkileyici yanlardan biri aile içinde geçen tartışmalardır. Babanın sığlığı ve Dmitry'nin ise kayıtsızlığı sebebiyle çok etkin olmadığı bu felsefi tartışmalarda taraflar Alyosha ve onun karşısında yer alan
Ivan'dır. Smerdyakov ve Ivan arasındaki sohbetlerde ise, Smerdyakov sürekli saygı duyduğu Ivan'dan birşeyler öğrenmeye çalışan ve onun fikirlerinin takipçisi bir görünüm arzetmektedir. Diğer bir diyalog da Alyosha ve Grushenka arasında geçendir. Alyosha'dan çok etkilenen ve onu çok beğenen Grushenka'nın romanın sonunda verdiği kararların asıl etkileyicisi bu diyalogla aslında Alyosha olmuştur.
Bu arada Dmitry birgün babasının evine gelir ve para ister, istediğini alamayınca da babasını ölümle tehdit eder ve gider. Ivan bu arada bütün bu kargaşadan uzaklaşmak üzere Moskova'ya gitmeye karar verir. Bu sırada Smerdyakov ile aralarında geçen konuşmada Smerdyakov, babasının
öldürülebileceğini ima eder ve Ivan buna rağmen gitmeyi tercih ederek aslındaSmerdyakov'a göre olacaklara göz yumacağının işaretini verir gizliden gizliye.Smerdyakov bu konuşmada Ivan'a ayrıca kendisinin müzmin sara hastalığından
bahseder ve kimsenin onun eyleme geçebileceğini beklemediğini üstü kapalı bir şekilde anlatır. Dmitry, Grushenka ile babasının buluşacağını Smerdyakov'dan
öğrendiği gece ise Grushenka'nın evine gider ve onu orada bulamaz. Aklına gelen ilk şey babasına gittiğidir. O da babasına gider ancak Grushenka'nın orada olmadığını anlayınca ayrılır, fakat ayrılırken onu duvarda yakalayan
Grigory'ye vurmak zorunda kalır. Grushenka'nın evine gittiğinde hizmetçisinden aslında onun Polonyalı subay ile buluşmak üzere yakın bir köydeki meyhaneye gittiğini öğrenir. Bu arada Katya' dan aldığı paranın yarısını
saklamış olan Dmitry, bu paranın bir kısmıyla rehinciye bıraktığı silahları alır ve meyhaneye doğru yola çıkar.
Bu arada Grushenka meyhaneye varmış ve büyük hayal kırıklığına uğramıştır. Beş senedir görmediği Polonyalı subayı aslında gözünde büyütmüştür. Bir kartalolarak hatırladığı subayı şimdi yaşlı ve hilekar bir kumarbazdır. Bu arada içeri Dmitry girer ve Grushenka bu duruma çok sevinir.
Dmitry'yi sevdiğini anladığını söyler. Ancak Grigory'yi öldürdüğüne inanan Dmitry, çok sevinmesine rağmen, artık ikisi için çok geç olduğunu da belirtir. Çok zaman geçmeden buraya gelen savcı ve güvenlik güçleri tarafından
tutuklanan Dmitry, Grigory'yi öldürmemiş olduğunun sevinci ve babasının ölümünün şaşkınlığını yaşamaktadır. Mahkeme başladığında hem Ivan hem de Alyosha, Dmitry'nin suçsuzluğunu iddia etseler de tüm kanıtlar ona karşıdır.
Bu arada Ivan sarsıcı gerçekle yüzleşir. Babasının evine gittiğinde babasının 'koltuğunda oturan ve ceketini giyen Smerdyakov ile konuşmaya başlar. Smerdyakov, onun endişe etmesinegerek olmadığını söylediğinde, Ivan
ısrarla ne için endişe etmesi ya da etmemesi gerektiğini sorgular. Bildiği cevabları Smerdyakov'dan duyar. Tanrı olmadığına göre cinayetin de olası olduğu düşüncesini Ivan sokmuştur Smerdyakov'un kafasına. Bütün sohbetleri
boyunca aslında Ivan babasının ölmesini istediğini anlatmış ve o gün
Moskova'ya giderken de olacaklardan sorumlu olmadığını söyleyerek son izni
vermiştirSmerdyakov' a, Smerdyakov ise, sahte bir sara nöbeti ile tamamen
hareketsiz göründüğü o gece, Dmitry evden ayrılır ayrılmaz Babanın yanına
gitmiş ve onu öldürmüştür. Grushenka içeride olmadığına göre onu Dmitry'nin
öldürdüğüne inandırabilmek için de, Grushenka için hazırlanmış zarfın içindeki
mektubu yırtarak odada bırakmış ve parayı da kendisine almıştır.
Bu gerçekle yüzleşen Ivan, Smerdyakov'u mahkemeye gitmeye ikna
edememiş ve Smerdyakov peşinden gittiği bu adamın pişmanlığını gördüğünde,
aslında söylediklerine inanmadığını haykırmıştır Ivan'ın yüzüne, Ivan uzaklaşır
uzaklaşmaz da intihar etmiştir.
Taşansu Türker e Karamazov Kardeşler'de Politik Sembolizm e 231
Bu olayla sarsılan Ivan mahkemede kendisinin suçlu olduğunu çünkü
Smerdyakov'u kendisinin bu yöne ittiğini söylese de mahkeme heyetini
yeterince etkileyememiş ve orada asıl suçlunun herkesin içinde yer alan şeytan
olduğu ve bu durumda Tanrı'nın da varolduğu yönünde bir söylemle bitirmiştir.
Bu konuşmanın etkileyiciliğini ise son anda Katya'nın elindeki Dmitry'nin
kızgın anlarından birinde babasını öldüreceğini yazdığı mektubu okuması
ortadan kaldırmış ve Dmitry 20 yıl kürek mahkumluğu ile cezalandırılmıştır.
Ancak Ivan ve Alyosha, Dmitry'nin Grushenka ile Amerika'ya kaçmasını
sağlamıştır. Geride kalan Ivan aklını kaybetmiş, Alyosha ise yan öykülerden
birinin sonucu olarak çocuklarla elele mutlu bir son sahnede gözden
kaybolmuştur.
Bu yan öykü ise Dmitry'nin yolda oğlunun önünde dövdüğü bir emekli
yüzbaşı ve onun oğlunun hastalığı çerçevesinde gelişmektedir. Çocuk bu
olaydan sonra babasının Dmitry tarafından davet edildiği düellodan kaçmadığı nı
ve onurlu biri olduğunu iddia ederek tüm arkadaşlarıyla kavga etmekte ve sonra
da hastalanarak yatağa düşmektedir. Alyosha bu durumda aileye yardım etmeye
çalışsa da gururlu baba bunu kabul etmemiş ve daha sonra da Dmitry'nin
yardım çabalarını geri çevirmiştir. Dmitry'nin kaçmadan önce kendi ülkesinde
yaptığı son şey ise, hasta yatağındaki çocuğu ziyaret temek ve onun yanında
babasından özürdilernek ve özrünün kabulü için çocuktan izin almak olmuştur. Bu çocuğun ölümünden sonra ise arkadaşları Alyosha etrafında mutlu bir topluluk oluşturmuş ve romanın kapanış sahnesini bu oluşturmuştur. Romanda bu öykü dışında göze çarpan ve unutulmaz bölümler mevcuttur. Bunlardan en önemlisi şüphesiz ki "Büyük Engizisyoncu" adlı bölümdür. İsa'nın yeryüzüne indiği ve onu Katolik rahiplerin karşıladığının öykülendiği bu bölümde; İsa, Katolik rahipler tarafından insanları mutsuz etmekle suçlanır, zira İsa insanlara seçme özgürlüğü vererek onları mutsuz etmiş, oysa ki Katolik Kilisesi zorunluluklarıyla beraber insanlara mutluluğu sunmuştur. Göze çarpan bölümlerden bir diğeri ise Ivan ve Alyosha'nın felsefe üzerine sohbetleridir. Tanrı'nın varlığı ve yokluğu üzerine odaklanan bu tartışmalarda Ivan'ın tanrıtanımazlığı savunusu, rakibine göre çok daha tutarlı ve sağlam olarak göze çarpmaktadır.
Son olarak ise Ivan ve Smerdyakov'un sohbetlerinden bahsedilmesi gerekir. Bu sohbetlerde Ivan'ın nasıl da Smerdyakov'un cinayete giden yolunu hazırladığı son derece ustalıklı bir biçimde yazılmıştır.
·
62 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.