Paraların altın ve gümüş değer oranları
bozulur. Piyasada mal fiyatları yükselmeye, mali denetim ve değerlendir-
meler dalgalanmaya başlar. Spekülasyonlar, kalp para sürümü çoğalır.
Modernleştirilememiş ordunun bitmek bilmeyen savaş yenilgileri, hazi-
neyi iflas noktasına getirir. Kısaca, Osmanlı ülkeleri enflasyon denen ca-
navann tutsağı olmuş ve bir daha da düzelmeyecek zorlu günlere doğru
yola koyulmuştur
Efsane değil, gerçek olan eziyet 16. yüzyıl-sonlarında başlar. impara-
torluğun her yanı "( frend slkke" (Avrupa par�ı) denilen "D uka", "R eal", "b edı", "Z ol ota" vb. yabancı paralann hücumuna uğramıştır. Bu pa-
ra yabancılaşması ve bolluğu Osmanlı para sistemi olan "Akçe"nin ciddi
şekilde hastalanmasına yol açar.
Bir diğer evrim faktörü, İslâm’a verdikleri ayrıcalıklı yere rağmen, çok dinli (Mısır), hatta az veya çok laik (Suriye, Tunus) olmak isteyen rejimlerin demokratikleşme kapasitesi olacaktır. Şu an için ürkek demokratik açılımlar her yerde İslâmî güçlere yaramıştır (Mısır, Cezayir, Ürdün, Fas, Kuveyt, Filistin...). Bu rüzgârdan gelen hareketleri demokratik ve laikleştirici bir sürece entegre etmek, şu anki konjonktürde zor gözükse de (terörist hareketler, Filistin’in işgali, Amerika’nın önemli varlığı) olanaksız da değildir. (günümüz Türkiyesi bunu gösterir). Çoğulculuk başka yerlerde yayılırken, özellikle Hıristiyan azınlıklara mensup kişilerin göçü nedeniyle bu bölgede zayıflar.
Günümüz Türkiyesi
Sıradan bir kişi iken talihin yardımı ile hükümdar olanların çok az güçlükleri olur. Fakat hükümdar olduktan sonra yerlerini korumaları çok güçtür. Gelişlerinde hiçbir güçlük yoktur. Adeta uçarak ulaşırlar buraya, fakat yerlerine geçer geçmez güçlükler ortaya çıkmaya başlar. Bu hükümdarlar ya para karşılığında ya da hediye edilmek suretiyle devlete sahip olmuşlardır.
