Uyurgezerler Üçlemesi / Hermann Broch
Her romanın hikayesi bir öncekinden on beş yıl sonra başlayan bir üçleme Uyurgezerler: “Pasenow ya da Romantizm”; “Esch ya da Anarşizm”; “Huguenau ya da Realizm.” Her ne kadar eserler arasında büyük bir bağlılık yok gibi gözükse de üçüncü kitapta kahramanlar buluşuyor ve deyim yerindeyse “eteklerindeki
Karanlıktı ruh, zaman nehrinin akıntısına kapıldı, ayrılık limanında kök salan karaağacın köklerine tutundu; geceydi, parıltılı bir yıldızın ışığıydı sislerin üzerinden denize yansıyan. Broch'un zaman ötesi sesi yankılandı kulaklarımda, içinde bulunduğu karanlık çağdan ruhuma uzanan bir haykırıştı.
Broch'un ifadesiyle "Yalnızca huzurlu olan yol göstericilik yapabilir; yalnızca büyük akıntının içinden çıkarılmış, hayır, kurtarılmış bir eşsizlik, kendini sonsuzluğa açar"dı.
Bir matematik tutkununun, akademi içinde var olmaya çalışanların veya eğitimle, formal bilimlerle uğraşanların bağ kurma olasılığının fazla olduğu, çok akıcı ve sürükleyici bir edebi dili olmayan bir kitap. Teması bana sıkışmışlık hissettirdi ve bir türlü kitabın atmosferine dahil olamadım. Yer yer değerli tespitler ve diyaloglar barındırsa da benim için keyifsiz bir kitaptı.
Spoiler: Vergilius Ölüyor
Kitabın bitimindeki "Romanda Geçen Özel Adlar" bölümünde Augustos Octavianus için, Roma İmparatorluğu'nun ilk imparatoru deniyor. Vergilius Maro için de, klasik edebiyatın Homeros'dan sonra en büyük ismi olduğu söyleniyor. İşte Vergilius'un yazdığı veya yazarken yarım kalan 'Aeneis' eserinin de kulislerde Roma'nın tamamlanmış epik destanı olduğu söylense de; Broch'un bu romanına göre, bu Aeneis henüz tamamlanmadı, Vergilius'un bunu tamamlaması için zamana ihtiyacı vardı, Octavianus'un ise sabıra ihtiyacı vardı. Fakat ne Octavianus'da sabır vardı ne Vergilius' da zaman vardı. Neden mi? Çünkü Vergilius ölüyor ve film bitiyor...
Troya kraliyet ailesinden Ankhises'den olma, Afrodit'den doğma ve sonra da Roma'nın efsanevi kurucusu olarak çağrılan Aeneas başrol oynadığı bu Aeneis şiirinin yayınlanma hikayesinin de uzun uzun anlatıldığı bu romanda Vergilius ölmeye hezeyanlar kurarken, ölmek için hezeyanlar kurarken bir de bakmışsınız ki Aeneis Octavianus'un ellerinde bir cenaze gibi götürülüyor, yoksa götürülen Vergilius'un cenazesi mi? Üstelik söyledik ya Vergilius ölüyor...
Hikayenin finali böyle, konusu böyle, kitap başlığı böyle, hikayeden emin olduğumuz tek bir şey var:
Vergilius ölüyor.
Hepsi bu...
Gelmiş geçmiş en büyük eserlerden biri
Ağır ağır, sindire sindire, düşüne düşüne okunacak müthiş bir başyapıt.. okuması zor ve yorucu, ama gerçek bir edeni şölen.
Burada kitapla ilgili çok kapsamlı eleştiriler ve bilgilendirmeler var, o nedenle tekrar etmek niyetinde değilim. Benim üzerimdeki ilk etkisi ve ilk sorum ‘bu muazzam eseri yaratan Broch’un adının, neden herkes tarafından bilinmediği, neden adı dillerden düşmeyen (okunmuş olduğundan kuşku duyduğum) kitaplardan biri olmadığı idi. Neden?
Tabii bu okuması zor eseri müthiş akıcı bir şekilde çeviren ve ömrünün büyük bir kısmında bu eserle yatıp kalkan Ahmet Cemal’in de hakkını teslim etmek gerek..
Gelmiş geçmiş en büyük eserlerden biri 🩷🩵
Bittin ama beni de bitirdin
2024'ün ilk romanı aynı zamanda hayatımda okuduğum en güzel ve zor anlatılardan birisi.
Aenesin yaratıcısı ve eski Yunandan aldığı mirasla Yunan edebiyatının kurucusu Vegilin ölüme olan yolculuğu işleniyor bu romanda.
Tabii ki bu buzdağının görünen yüzü Kitap :
Kitlelerin Vahşiliğini
devletin halka halkın siyatesete bakışını
dünyaya