Tatilde biraz daha olaya dayalı, kolay okunan kitaplar okumak için liste oluştururken Bereketli Topraklar Üzerinde’ye de şans vermek istedim. Nasıl olsa edebiyatımıza daha fazla ağırlık verecektim bu sene. Başlangıç için güzel bir seçimdi bana göre. Okudum. Orhan Kemal’i bize hep şöyle anlattılar: “Asıl adı Mehmet Raşit Öğütçü’dür. İşçi sınıfını
-"Parası çok muydu?"
"Allah bilir."
-"Hem diyorsun faizci,hem diyorsun Allah bilir."
İflahsızın Yusuf kıs kıs güldü:
"Parayla imanın kimde olduğunu Allah'tan başka kim bilebilir?"
Bereketli Topraklar Üzerinde, köylerinden geçimlerini sağlamak amacıyla Çukurovaya gitmek üzere yola çıkan İflahsızın Yusuf, Köse Hasan ve Pehlivan Ali isimli 3 arkadaşın trendeki hikayesiyle başlıyor. Hepsininde iş güç sahibi olup köylerine gururlu bir şekilde dönme hayali vardır.
3 farklı karakter, birbirine kenetlenmiş şekilde Çukurovaya adımlarını atarlar. Çukurovada pamuk fabrikasında bir şekilde işe başlarlar. Birbirlerine hiç ayrılmacaklarına dair söz vermelerine rağmen hayat şartları bu üç arkadaşı farklı yollara sürükler. Önce birisi hastalığa yakalanır onu geride bırakan iki arkadaş inşaatta çalışmaya giderler. Bu iki arkadaş: İflahsızın Yusuf ve Pehlivan Ali’nin hayatı çok farklı yönlere evrilir.
Bu süreçte bereketli topraklarda yaşanan ahlaksızlığın, yozlaşmanın, emekçinin sömürülüşü ince ince işleniyor.
İşcilerin, sanki insan değillermişçesine çalıştırılıp haklarının verilmediği,en küçük güce sahip insanın bile haraç kestiği bu bereketli topraklarda kim bilir daha nasıl acı hikayeler yaşandı..
Orhan Kemal #bereketlitopraklarüzerinde
Roman köylü şehirli çatışması ile okuyucuya perdeyi aralar. Daha sonra ezilen/ ezen, ağa/işçi problemlerini de görürüz eserde.
Pehlivan Ali, iflahsızın Yusuf, Köse Hasan adında üç arkadaşın Sivas' tan Adana' ya uzanan tren yolculuğu ile başlar roman. Trendeki konuşmalardan yolculuğun amacını
Bir Orhan Kemal klasiği olan "Bereketli Topraklar Üzerinde" romanı toplumsal yaşamı, gurbetin zorluklarını ve insan ilişkilerini çok muteber bir lisanla göz önüne sürüyor. İflahsızın Yusuf, Pehlivan Ali ve Köse Hasan'dan oluşan bu üç arkadaş kendi menfaatleri uğruna hiç bilmedikleri bir memleket olan Adana Çayırova'nın bereketli toprakları üzerine uzun bir yolculuğa çıkıyorlar..
Hayatın ne denli zor olduğunu, hiç bir şeyin gözüktüğü kadar basit olmadığını ve "Lafla peynir gemisinin yürümeyeceğini" bizlere her satırda hatırlatıyor bu kıymetli eser. Köse Hasan'ın kızına alacağı bir toka ve tarak uğruna kendini sulak çırçırda helak etmesi, Pehlivan Ali'nin bir bir tutam para için bir hayatı hiçe sayması, Yusuf'un bir gaz ocağı uğruna geçen zamanın içinde kaybolması.
Bunlar çaresizliğin küçük örnekleri.. Bir bayat ekmek parçası uğruna günlerini harcayan ırgatlar, onlardan haraç kesen, onları aşağılayan ırgatbaşları. Çaresizlik..
Hemşeri olmanın bir yana olduğu, işler menfaat olunca herkesin bambaşka olduğu, altta kalanın ezildiği, yukarıda olanın fort attığı bir insanlık..
Bir hiç uğruna harcanmış hayatlar, zorluklar, kederli yaşamlar..
Kepaze hayatlar..
Okunmalı, okutulmalı..
Şüphesiz ki bu eserden nice dersler alınmalı..
Toplumcu gerçekçi edebiyatın öncülerinden Orhan Kemal, gerçek yaşamıyla paralel, insanların yoksul yaşamını, sıkıntılarını, dertlerini ve mücadelelerini ele almıştır. Hem kendi hayatı hem de Çukurova’yı kitaplarında yoğunlukta işlemiştir. Dulu, yetimi, öksüzü, sömürülenleri, küçük adamları (işçileri), sefaleti, çöpçüleri, sansarları gibi birden
İflahsızın Yusuf, Köse Hasan ve Pehlivan Ali adlı üç arkadaşın iş bulma hayali ile Adana'ya gelmeleri ve sonrasında yaşanılan zorlu bir hayatın öyküsüdür bu. Umdukları gibi olmaz hayatları geri de dönmezler. Bir koşturmaca başlar değirmende öğütülen unlar gibi. Oradan oraya yorgun ama hep az paraya.
Orhan Kemal deyince aklıma Adana gelir,
Bereketli Topraklar Üzerinde
Bir meslektaşımın tavsiyesi üzerine okumaya başlamıştım.
İflahsızın Yusuf, Köse Hasan, Pehlivan.. Ekmek davası için üç arkadaş, işbulmak ümidiyle gurbete doğru yol alırlar. İlk işleri Adana'da fabrika sahibi memleketlilerini bulmak olur. Ondan iş isterler ve üçü de fabrikada yarı aç yarı tok çalışmaya başlar.
Eserde köyden şehire iyi bir iş bulma, para kazanma, yoksulluktan kurtulma gibi sıradan ama hayati nedenlerle giden üç arkadaş İflahsızın Yusuf, Köse Hasan 've Pehlivan Ali'nin başından geçenleri anlatır.
Anca beraber kanca beraber diye çıkılan yolda ilk zorlukta yarı yolda bırakılan dostluklar, her ucu paraya dayanan iyilikler, kuruş kuruş kazanılan yevmiyeden alınan haksız komisyonlar, bir kilo pamuktan daha değersiz ırgatlar, şehir ile köy hayatının acımasız ve keskin ayrımları, hiç uğruna yok olup giden hayatlar, et parçasıymış gibi bahsedilen kadınlar, ve daha fazlası o dönemin adeta fotoğrafı çekilmişcesine ezber bozan bir tasvirle 'Bereketli Topraklar Üzerinde ' de anlatılmıştır.
İflahsızın Yusuf, Pehlivan Ali, Köse Hasan. Yoksulluk gurbete düşürür üç adamı, sıla hasreti yakar tutuşturur, cahillik hat safhada görmemişlikle beraber herşeye şükrettirir. Bura Münih mi gardaş repliğini herkes bilir hah ondan bir gram farkı yoktur kitabın. Çukurova'ya alışığız Yaşar Kemal dedemden. Ezberledik sıtmasını, sarı sıcağını, yozlaşmışlığını, ağasını, acımasızlığını, sömürüsünü... Kösem erken öldüde kurtuldu, Pehlivan karı peşine düştü sevmek sevilmek istedi beceremedi, uçtu uçtu konamadı, patoz aldı koca bedenini. Bi Yusuf bir emmisi vardı ki hele emmisinin karısı has Osmanlı... Diye diye duvar ustası oldu oldu ya öyle bildiklerine benzemez. Gaz ocağı ki yılan gibi göğe kadar alimallah, o öldürmedi ya diye diye bitirdi hikayeyi. Ne yazayım ki daha hangi kötülüğü, insafsızlığı yazayım ki. Yoruldum kötüden kötülerden...
İyilik İyidir!
Allah Çukurova'nın çalışan işçilerine kitaplar dolusu sabır versin... Bu cümlenin özünü üç beş kuruş para kazanmak için canı çıkana kadar çalışanlar çok iyi hissedeceklerdir. Orhan Kemal tecrübe ettiklerini kaleminde çok iyi anlatmıştır. Bizzat kendim çeşitli sebeplerden ötürü bağda bahçede ırgatlık yapan birisi olarak bu kitabı okurken yer yer duygulandım ve anlatılanlar söylenenler bu kadar mı doğru olur dedim. Resmen yaşadıklarımızı en saf şekilde bütün çıplaklığı ile yansıtmış. Ne eksik ne fazla.
Roman, üç arkadaşın; İflahsızın Yusuf, Pehlivan Ali ve Köse Hasan'nın köylerinden çıkıp şehirde hayata tutunmalarını anlatıyor. Şehre gelmelerinin bir amacı var, o da şehirdeki iş imkanlarının fazlalığını düşünerek burada çok iyi paralar kazanıp tekrar köylerine zengin olarak dönmek. Maalesef evdeki hesap çarşıya uymuyor. Bu üç saf arkadaş şehrin gerçek yüzünü görünce amaçları farklı yönde birbirlerinden apayrı şekilleniyor.
Ayrıca 1980 yılında bu romanın film uyarlaması da yapılmış. Tavsiyem önce romanı okuyup sonra filmini izlemenizdir. Arka arkaya bunu yaptığınız zaman inanın hayata bakış açınızı oldukça değiştirecektir.
Bu kitap ortaokuldan beri okumayı istediğim tek kitap sanırım. Bu zamana nasipmiş. Peki neden okumayı istiyordum? Bu konuya spoiler olmaması açısından son paragrafta tekrar değineceğim.
Eser 3 köylü arkadaşın para kazanmak için Çukurova'ya gelmesi ile başlıyor. Şehir hayatı hakkında bilgisiz olan bu üç arkadaş, İflahsızın Yusuf'un
Orhan Kemal’in 1954 yılında yayımladığı, en başarılı romanı. Roman öyle başarılı ki Fethi Naci tarafından Türk edebiyatının en başarılı ilk on romanı arasında gösterilmiş. Arka kapak yazısında yazarın anlattığı kısa olayla sizi romanın etkileyiciliğine ikna ediyor.
Roman Sivas’ın Ç. Köyünden Çukurova’ya iş bulup para biriktirmek için giden üç arkadaş İflahsızın Yusuf, Köse Hasan ve Pehlivan Ali’nin yolculuğunu, Çukurova’da yaşadıklarını anlatıyor. Trenle Sivas’tan Çukurova’ya gelen üç arkadaşın yaşadıkları ile Orhan Kemal ezen- ezilen, köylü- şehirli, toplumun yozlaşmasını, sömürü düzenini, paranın put konumunu ustalıkla romanda işlemiş. Yazarın betimlemelerinin gücü okuyanı olaya ve işçinin yaşadığı eziyete, sömürüye, haksızlığa daha fazla çekiyor. İşçilerin yaşadığı yerler, yaptıkları işler onların zavallılığını ve yoksulluğunu daha açık ortaya koyuyor.
Eserin dili yalın ve akıcı. Anlatıcıdan çok tiyatro eserinin gösterme dili kullanılarak diyaloglara yer verilmiş. Orhan Kemal bu teknikle kahramanın kendini anlatmasını istemiş. Yöresel ağızı yansıtmada da çok başarılı. Roman boyunca Çukurova’da ırgatlarla sıcağı, eziyeti, sömürüyü hissediyorsunuz.
Kesinlikle okunması gereken harika bir eser.
Üç arkadaş…
İflahsızın Yusuf, Köse Hasan, Pehlivan Ali…
Ç. Köyü’nde çocuklukları beraber geçmiş bu üç arkadaşın.
Hasan, ufak tefek, kupkuru bir oğlan…
En uzunları Yusuf…
Ali kalın bedenli namıdiğer Pehlivan…
Ali ile Hasan ilk kez çıkacaklar köyden. Yusuf’un daha önce çıkmışlığı var.
Hasan’ın Emine’si bir de ona alıp sakladığı yeşil saç tokasıyla kırmızı tarağı…
Yusuf’un karısı, çocukları,köye dönerken götürmeyi istediği gaz ocağı…
Ali’nin sözlüsü,Fatma’sı, Aptal Kızı, Allı’sı…
Bir yanda emmim derdi diye devam eden sözleriyle istikrarlı,azimli ancak insanlığını unutmaya başlamış,hırslarına yenik düşmüş Yusuf…En büyük zaafı kadınlar olan Ali…Yorgunluğa,soğuğa dayanamayınca yatağa düşüveren Hasan…İyisiyle, kötüsüyle üç can…
Diğer yanda merhamet yoksunu,çıkarcı,emek düşmanı insanlar…
Üç kuruş kazanmak uğruna bereketli topraklara yolu düşen üç arkadaşın tabiri caizse zehir gibi geçen gurbet öyküsü…
“Demek iki gün hastalanınca yerine adam alıvermişlerdi? İyi ama keyfinden mi hastalanmıştı? Allah'ın bir derdi, illeti.” (Sf. 84)
Orta Anadolu’nun Ç. Köyünden üç arkadaş, Köse Hasan, İflahsızın Yusuf ve Pehlivan Ali çalışmak için düşer şehir yollarına. Bizde onlarla soluğu Çukurova’nın bereketli topraklarında alırız. Alırız almasına
