"Hududullah"ı çiğneyen insan aklıyla, girişimci ruhu ve keşifleriyle, tekniği teknolojiye dönüştürüp endüstriyel üretimi başlatınca "Yeryüzünün hakimi benim" diye efelendi.
Banka mabed para mabud, fabrika bacaları ile gökdelenler bu yeni dinin göklere yükselen bayrağı oldu. Çarkıfelek dönüyor yatırım-üretim-tüketim zinciri tüm insanlığı aynı anda hem zorba hem esir kılıyordu.
Ama nasıl olur?
Oldu işte.
Tüm insanlık ilerleme - kalkınma - zenginlik - refah ve konfor istiyor. Ama önceki yazılarda söyledik dünya gelirinin %90'ına nüfusun %10'u el koyuyor. Buna rağmen her ülke gelişme peşinde.
Sayfa 103Kitabı okudu
Önsöz
Elinizdeki kitap toplumsal Bilinçdışının süregiden mutasyonunu araştırıyor. Şu an bulunduğumuz noktadan, yani virüs salgını ve kapitalizmin felaketler doğuran çöküşünün damgasını vurduğu tarihsel eşikten gözlem yapıyorum. Bu eşikten bakınca, ufukta kaosu, tükenmişliği ve yokoluş eğilimini görebiliyoruz.
Bu mutasyonun mükemmel bir özetini sunan
Sayfa 9 - Otonom Yayıncılık -1. Basım Şubat 2022, İstanbul - Kitabın Özgün Adı : The Third Unconscious - The Psycho-sphere in the Viral Age
Kapitalist sistemin ilerlemesini yani somut ve doğal bütün değerlerin üretici biçimlere, yani
1) ekonomik kâr,
2) toplumsal ayrıcalık
kaynaklarına dönüşmesim nesnel toplumsal ilerleme (Kutsal Emirler'e "hak" olarak kaydedilme) sanmamak gerekir.
Sayfa 59Kitabı okudu
Sanayi sisteminin tamamına ilişkin sorun büyümenin ve bolluğun ötesinde, nesnel olarak yeniden ele alındığında iki seçeneğin muhtemel tüm konumları özetlediği görülür:
1. Galbraith'ın (ve diğer pek çoklarının) seçeneği: İdealist-büyüsel olan bu seçenek tüm olumsuz fenomenleri işlev bozuklukları, zararlar, yoksulluk- kuşkusuz üzüntü verici, ama rastlantısal, tortul ve sonunda düzeltilebilir şeyler olarak ustalıkla sistemin dışına savmaktan ve böylece büyümenin sihirli yörüngesini korumaktan ibarettir.
2. Sistemin dengesizlik ve yapısal kıtlık ile ayakta durduğunu düşünmek, sistemin mantığının konjonktürel olarak değil, ama yapısal olarak tümüyle karşıt anlamlı iki bileşenden oluştuğunu göz önünde bulundurmak: Sistem sadece zenginlik VE yoksulluk üreterek, tatminler kadar tatminsizlikler, "ilerleme" kadar zararlar üreterek ayakta kalır. Sistemin tek mantığı varlığını sürdürmektir ve bu anlamda stratejisi insan toplumunu yıkıldı yıkılacak durumda, sürekli açık içinde tutmaktır. Sistemin varlığını sürdürmek ve yeniden güç kuvvet toplamak için genel olarak ve geniş ölçüde savaştan yararlandığı biliniyor. Günümüzde savaşın mekanizmaları ve işlevleri ekonomik sistemle ve günlük yaşamın mekanizmalarıyla bütünleşmiştir.
Sayfa 55Kitabı okudu
Günümüzde iyi vatandaş, her şeyi tüketen, sınır tanımayan ve ilerleme hevesini hiç kaybetmeyen kişi. Tatmin olursanız, daha fazlasını elde etmek için sebebiniz kalmaz; dolayısıyla, tüketim toplumunda ve sürekli daha fazlasını istememize dayanan bir ekonomide, tatmin, erdemden çok kusurdur. Performans üzerine kurulu bir toplumda, statüyle ilgili kaygılar tanıdık ve yaygındır: Yeterince iyi miyim? Başkaları benim hakkımda ne düşünüyor? Bu kitap tam tersine, halinden memnun olmanın yararlarının altını çiziyor. Mesajı, korkacak hiçbir şeyinizin olmadığı; çünkü bir şeylerden feragat etmek ve olan biteni kaçırmak, elinizdekilerin değerini bilmenizi sağlıyor.
Sayfa 25Kitabı okudu
Lüks ne demektir? Tüketimde ilerleme, tüketim medeniyeti. Üretim şansını elimizden almak için bizi uğruna kurban ettikleri şey, hem fikrî hem ekonomik hem de mekanik üretimdir. Evet, bütün Doğu, tüketimci üretimin kurbanıdır. Hangi yolla? Taklit yoluyla.
Sayfa 73 - Fecr YayınlarıKitabı okudu
Eğitim reformcuları her bir nesile, en sonuncusu ve en iyisi sözü vermektedir. Halk bu reformcuların sunduklarına yönlendirilmektedir. Hem ne kaçırdığını her zaman için hatırlayan okulu terkedenler ve hem de yeni öğrenci nesli karşısında aşağılık kompleksi duyan mezunlar, ilerleme kandırmacası ritüeli karşısında nerde durduklarını bilmekte ve artan düş kırıklığı açığını ‘gelişmekte olan beklentilerin evrimi' olarak adlandıran bir toplumu desteklemeye devam etmektedirler.
Fakat büyüme açık uçlu bir tüketim olarak tasarlandığı için bu sonsuz süreç asla bir olgunluğa yol açamaz. Sınırsız nicelik artışına duyulan sadakat organik gelişme imkanını yok eder.
lyi vatandaş, elindekilerle asla yetinmeyen iyi tüketici haline gelmiştir. Halbuki bir zamanlar iyi vatandaş, eli sıkı, vicdanlı ve nefsine hakim olmanın kıymetini bilen kişiydi. Günümüzde iyi vatandaş, her şeyi tüketen, sınır tanımayan ve ilerleme hevesini hiç kaybetmeyen kişi. Tatmin olursanız, daha fazlasını elde etmek için sebebiniz kalmaz; dolayısıyla, tüketim toplumunda ve sürekli daha fazlasını isteme- mize dayanan bir ekonomide, tatmin, erdemden çok kusurdur. Performans üzerine kurulu bir toplumda, statüyle ilgili kaygılar tanıdık ve yaygındır. Yeterince iyi miyim? Başkaları benim hakkımda ne düşünüyor?
Sayfa 25Kitabı okudu
Bugün kapitalizmin zorunlu işçi devriminden ve sınıfsal diyalektik savaştan kurtuluşu için tatmin edici kaçış yolunun bulunması meselesi; meşhur deyimle kapitalizmin aklını başına getirmiş olup bilimsel tehlike öngörüsüyle işçiyi yenilemeye, ona yalandan imkanlar vererek hayatta zenginlerin çıkarlarını korumaya ve sonuçta işçide refah,
Batı medeniyetinin öncülük ettiği bütün ilerlemeler iyi midir?
Hepsi iyi ve faydalı değildir. Mesela nükleer silahlar... Daha hızlı felsefesi... İnsan fıtratına ve ahlaka aykırı lüks refah aşırı tüketim... Sonsuza kadar ilerleme kalkınma hayali...
Lüks ne demektir? Tüketimde ilerleme, tüketim medeniyeti. Üretim şansını elimizden almak için bizi uğruna kurban ettikleri şey, hem fikri hem ekonomik hem de mekanik üretimdir. Evet, bütün Doğu tüketimci üretimin kurbanıdır. Hangi yolla? Taklit yoluyla.
Sayfa 73Kitabı okudu
....
Otomobilin toplumsal ideolojisi
Arabaların en berbat yanı deniz kıyısındaki şatolara veya villalara benzemeleri: Yalnızca çok zengin bir azınlığın keyfi için icat edilmiş, kavramsal olarak ve doğası gereği asla halk için tasarlanmamış lüks tüketim malları. Herkesin sahip olması halinde kullanım değerini kaybetmeyen elektrikli süpürge, radyo
Şu halde bolluk ve tüketim, gerçekleşmiş Ütopya değildir. Aynı temel süreçlerle yönetilen, ama yeni bir ahlâkla üst -belirlenen yeni bir nesnel durumdur; bunların oluşturduğu bütün, aynı genişletilmiş sistemin içine denetimli olarak dahil edilmekte olan üretim güçlerinin oluşturduğu yeni bir alana tekabül eder. Bu anlamda nesnel “ İlerleme” yoktur (a fortiori “Devrim” de yoktur).
Sayfa 97 - Ayrıntı Yayınları, 2018.Kitabı okudu