İslâm bilginlerinin en büyüğü olan ve İsa'dan sonraki onuncu yüzyılda yaşayan El-Gazali'ye ait ilginç bir öykü vardır. Dört yıl süren ve İran'ın Rey kentindeki büyük medresede öğrenim gören El-Gazali felsefe, metafizik, matematik ve bu okulda verilen diğer tüm dersleri izlemiş ve artık öğrenebileceği bir şey kalmadığı kanısına varınca doğduğu kente dönmek üzere yola çıkmıştı. O zamanlar tek başına yolculuk yapmak zorunda kalan herkes gibi El-Gazali de dönüş yolunda bir kervana katılmıştı. Çölde karşılarına çıkan Bedeviler kervanı soymuş ve bu arada El-Gazali'nin içinde derslerde tuttuğu notları taşıdığı heybeyi de almışlardı. Bunun üzerine Bedevilerin başı olan kişiye yalvaran El-Gazali heybenin içinde ders notlarından başka bir bulunmadığını ve bunların da okuma yazması olmayan Bedevilerin işine yaramayacağını anlatarak heybesini geri istemişti. Bunun doğru olduğunu kendi gözleriyle de gördükten sonra heybeyi El-Gazali'nin ayaklarının dibine fırlatan Bedevi, "Medreseye kağıtlar dolusu yazı yazmak değil, bilim öğrenmek için gidildiğini sanıyordum" demişti. Öyküye göre bu sözden çok etkilenen El-Gazali kervandan ayrılarak Rey'e geri dönmüş ve bu kez hiç not tutmadan dört yıl daha okumuştu.
Tübitak Yayınları 1995 Sayfa: 118
His&Günce -4-
“Ruhsal olarak, çöküntü yaşadığımız zamanlarda gerçekte çok bayağı olan bazı şeyler bize bir değer ifade ediyormuş gibi görünür.”
Thomas Mann
Bu yazıyla ilk karşılaştığımda zihnim şöyle algılamıştı;
“Ruhsal olarak, çöküntü yaşadığımız zamanlarda gerçekte çok mühim olan bazı şeyler bize bir değer ifade etmiyormuş gibi görünür.”
Sonuçta bazen okuyucu kendini okur, bu yüzden okuduğunu görmez; kendini görür. İşin ilginç tarafı bunu bu şekilde kabul edip bugüne kadar çevreme bu şekilde aktardım, gerçeğiyle az önce tanıştım. Ve yanlış anladığım cümle, doğru olan cümleye nazaran hayatıma daha çok dokundu. Çünkü, ruhsal çöküntü yaşadığım zamanlarda, hayatımda mühim olan şeyler, bunalım halimden dolayı anlamını yitiriyordu. Asabileşip her şeyi reddeten, gözü kararmış kaba ve inatçı bir insan oluyordum. O zamanlarımı hatırlıyorum da… Allah’a sığınıyorum. Bu mühim şeylere örnek verecek olursam; iman, aile, nezaket, tebessüm etmek, zamanı değerlendirmek gibi mühim şeyleri, asabiyetim yüzünden değersiz görerek ‘ahlaksız’ insana dönüşüyordum. Ve bunun sonucunda hayatım daha da anlamını yitiriyor ve beni daha çok bunalıma sürüklüyordu. Daha sonra Thomas Mann’ın yazısıyla, ruhsal çöküntü yaşadığımı farketmiştim. Bu yazı, böyle durumlarda daha sessiz kalmama vesile oldu. Öfke kontrolümü sağlamayı, tevekkül ederek ve bazı şeyleri (insanı, doğayı, çevreyi vb değiştiremeyeceğim şeyleri) kabul ederek kuvvetlendirim. Öfkeyi yenmenin zorluğunu anlıyorum. Bildiğimiz üzere, hadis-i şerifi de hatırlatarak; pehlivanın kim olduğunu daha iyi kavrıyorum.
AÇLIK , Knut Hamsun
