İnsan hayatı basitçe ikiye ayrılır:
Ya ahlaklı ve erdemli bir yaşamı seçersin, ya da seçmezsin.
Seçmediğin her yol, ne kadar süslü, ne kadar mantıklı, ne kadar meşru görünürse görünsün, seni
Fareler ve İnsanlar
Steinbeck’in kalemiyle tanışmak demek, bir çekiçle kalbine vurulmak gibi bir his. Fareler ve İnsanlar’ı okurken her satırda içimde bir şeyler sustu, bir şeyler kırıldı. Kitap o kadar sade ama bir o kadar da derin ki… Birkaç cümlede ömürlük yükler taşıyor.
George ve Lennie’nin dostluğu, bu kirli ve acımasız dünyada insana hâlâ güzel şeylerin mümkün olduğunu fısıldıyor. Lennie’nin safiyane sevgisi, hayata olan masum yaklaşımı öyle içime işledi ki, her hareketinde gözlerim doldu. Ama bu kitap, sadece bir dostluk hikâyesi değil. Aynı zamanda sistemin ezip geçtiği insanların hikâyesi. Hayalleri olan, ama o hayallere hiçbir zaman ulaşamayan küçük insanların.
Steinbeck bize bir hayali anlatıyor ama sonunu o kadar gerçek yazıyor ki, hayal kurmaktan utanır gibi oluyorsun. Herkesin bir çiftlik hayali var kitapta. Kimisinin bu hayali biraz toprak, kimisinin sadece biraz sevgi. Ama en sonunda anlıyorsun ki, bu dünyada en zor şey “insan” kalabilmek.
Yalnızlık teması öyle ustaca işlenmiş ki; karakterlerin her biri bir yalnızlık türünü taşıyor içinde. Crooks’un dışlanmışlığı, Candy’nin çaresizliği, Curley’in karısının görünmeyen varlığı… Hepsi bize aynı şeyi söylüyor: “Bu dünyada kimse gerçekten ait değil.”
Bu kitabı okurken kendimle yüzleştim. Hem insanın içindeki iyiliği hem de o iyiliği boğan karanlığı gördüm. Bazı cümleler içimde yankılandı, bazı satırlarda gözlerim doldu. Bitirdiğimde sadece bir kitap kapatmadım, içimde koca bir dünyayı susturdum.
Eğer hâlâ okumadıysanız, ertelemeyin. Bu kitap, insana kendini hatırlatıyor. 
Fareler ve İnsanlar 
John Steinbeck
