Cezir ânı, Viyana’dan Balkanlara ve İstanbul’a kadar sadece askeri bir geri çekilmeyle değil, 19. yüzyılda “hasta adam” haline gelmiş Osmanlı İmparatorluğu’nun dağılıp parçalanmasıyla da değil, asıl cezîr anı, Batı’nın sömürgeci teşebbüsleri ve İslâm dünyasının parçalanmasını kolaylaştıran fikren donuklaşma ve ruhen yoksullaşmayla birlikte başlayacaktır.
Sayfa 205