İstitaat ( Cebriyye ve Mutezile)
Cebriyye: İnsanın ne iradesi ne de kuvveti vardır. Mutezile: İnsan fiillerinin meydana gelmesi onların özünde var olan kuvvete bağlıdır. Bu kudret önceden Allah tarafından insana verilmiştir. İnsanda önceki kudret geçerlidir. Bu işi yapan Fail zıddınıda yapmaya kâdirdir. Bir makdur, bir kâdir tarafından yapılır. Meydana gelen insan filinde bir Kâdir’in/kudretin etkisi vardır.
AHLÂKÎ ÖZGÜRLÜK
Özgürlük ahlâk düşüncesinin en temel problemi sayılabilir. Çünkü ahlâk insana iyiliği yapma kötülüğü terketme yönünde ödevler yükler ve bunlardan sorumlu tutar. Bunun gerçekleşebilmesi için insanın hem iyiliği isteme (irade) veya seçme (ihtiyar) özgürlüğüne hem de yapma özgürlüğüne ya da imkânına (istitâat) sahip olması gerekir. Pratikte hiçbir