Kemalizm, çözülmekte olan çok-uluslu bir imparatorluğun kalıntıları üzerine ulusal, laik ve Batılılaşmış bir burjuva cumhuriyeti kurma projesinin temel ve resmi ideolojisidir. Kemalist hareketin Bağımsızlık Savaşı'nda toplumsal tabanı, Müslüman-Türk taşra eşrafı, tüccarı ve büyük toprak sahiplerinden oluşmuştur. Ancak zamanla bu hakimiyet biçimi, egemen sınıfların (burjuvazinin ve büyük toprak sahiplerinin) imtiyazlarının korunduğu, buna karşılık yürütme gücünün burjuvazi ve toprak sahipleri adına asker-sivil bürokratlara devredildiği, diğer bir deyişle Kemalist devlet aygıtının toplumsal sınıflardan "göreli" özerkleştiği bir tür Bonapartizme dönüşmüştür (Kurtuluş Savaşı, 1989; Savran, 2011: 118).
Sayfa 29Kitabı okudu
Jakobenlerin adlarının hemen her yerde "radikal devrim"in simgesi haline gelmiş olduğu tarihsel bir gerçekliktir (Hobsbawm, 2012: 73). Bu doğrultuda, Kemalizme dair literatürde de, bazı örneklerini verdiğimiz üzere, Kemalistleri "radikal devrimci" olarak nitelernek amacıyla "Jakoben" sıfatının kullanılması yaygındır.
Sayfa 110Kitabı okudu
Kemalist iktidarın Türkiye'de köylülük üzerinde hegemonya kurabilmesi gibi bir durum söz konusu değildir. Kemalist rejim bu dönemde az sayıdaki kırsal eşrafla ve büyük toprak sahipleriyle ittifak halindedir (Ahmad, 2009: 91).
Sayfa 141Kitabı okudu
Marx'a göre devrimler, yalıtılmış şiddet ya da çatışma olayları olmaktan çok, temelde çatışmaların yön verdiği, tarihsel olarak, gelişen bir toplumdaki nesnel yapısal çelişkilerden doğan sınıf temelli hareketlerdir. Toplumdaki devrimci çelişkinin temel kaynağı, bir üretim tarzı içerisindeki toplumsal güçler ile toplumsal üretim ilişkileri arasındaki uyumsuzluktur (Skocpol, 2004: 31).
Sayfa 112Kitabı okudu
Atatürk & Napolyon
Eric Hobsbawn'ın Napolyon için yaptığı tespitierin neredeyse tamamının Mustafa Kemal için de geçerli olduğunu görmek, söz konusu savımızı oldukça destekleyecektir. Hobsbawm ilk olarak, Napolyon'un "ülke dışında muhteşem zaferler" elde ettiğini söyler. Napolyon'un askeri zaferleri kadar şöhret sahibi olmasa bile Mustafa Kemal de Birinci Dünya Savaşı ve Bağımsızlık Savaşı'nda oldukça önemli askeri zaferler kazanmıştır. Ayrıca Napolyon, "ülke içinde (...) bugüne dek varlığını sürdürmüş Fransız kurumlarını kuran ya da yeniden inşa eden kişi[dir]". Nitekim bu durumun aynısı Türk kurumlarının kurucusu olarak Mustafa Kemal için de geçerlidir. Napolyon'un fikirleri "Devrim ve Direktuvar tarafından zaten dile getirilmişti[r], Napolyon'un kişisel katkısı, bunları daha muhafazakar, hiyerarşik ve otoriter kılmak ol[muştur]". Atatürk'ün uygulamaya koyduğu fikirlerin de birçoğu Jön Türklerce düşünülmüştü. Atatürk'ün katkısı, tıpkı Napolyon gibi, bunları daha hiyerarşik ve otoriter bir düzlemde hayata geçirmek olmuştur. "Fransız hukukunun apaçık büyük anıtları (Code'lar), Napolyon'un eseriydi." Türkiye' de de başta Medeni Kanun olmak üzere birçok hukuk inkılabı Atatürk döneminin eseriydi. Son olarak, "Ordu, devlet memurluğu, eğitim, hukuk gibi Fransız kamu yaşamının büyük 'kariyerleri', hala Napolyon dönemindeki biçimlerini korumaktadırlar" ki bu durum büyük oranda Kemalist Cumhuriyet'in günümüze bıraktığı kurumsal miras için de geçerlidir (Napolyon'la ilgili alıntılar için: Hobsbawm, 2012: 87)
Sayfa 181Kitabı okudu
Jakobenlere göre, toplum giyotinle arınacak ve kurucu şiddet sonrasında sadece kamusal erdem sahibi insanların yaşadığı "mutlu ve yetkin toplum"a ulaşılacaktır.
Sayfa 169Kitabı okudu
Diğer taraftan, her iki devrimci süreçteki komitelerin görevi ve işlevi neredeyse birbirinin aynısıdır. Fransa'da Devrim'in kıtlık, ayaklanmalar, dış tehdit ve işgal gibi kritik bir dönemden geçtiği sırada, Jakoben devrimci yönetimin ifadesini bulduğu Kamusal Selamet Komitesi üzerindeki bir iktidar yoğunlaşması ile kararların, müzakere gibi yollarla zaman kaybedilmeksizin hızlı bir şekilde alınabilmesi amaçlanmıştır. Benzer bir durum, Selamet-i Umumiye Komitesi için de geçerlidir. Ahmet Demirel'in aktardığına göre Bağımsızlık Savaşı'nın tüm hızıyla sürdüğü bir esnada, 1 Mart 1922'de Büyük Millet Meclisi'nin üçüncü toplantı yılına girmesiyle beraber, muhalif milletvekillerinin tavırlarından hoşlanmayan Mustafa Kemal, kararların daha "etkin" alınabilmesi amacıyla Meclis'in feshedilmesi de dahil çeşitli çareler düşünmüştür (2011: 383-385). En sonunda Mustafa Kemal, Selamet-i Umumiye gibi bir komite kurularak devrim sürecinde istenilen kararların daha hızlı ve etkin bir şekilde alınabileceğinde karar kılmıştır. Burada, acil kararların gerektiği devrimci bir süreçte hem Jakobenlerin hem de Kemalistlerin anti-demokratik bir şekilde iktidarı kendi ellerinde toplayarak muhalefete söz hakkı tanımamaları ve devrimci süreçlerdeki problemleri bu şekilde aşmaya çalışmaları, Jakobenizmin ve Kemalizmin ortak bir yönüne işaret etmektedir.
Sayfa 207Kitabı okudu
"... Saint-Just, 10 Ekim 1793'te yaptığı bir konuşmada, şu ifadeleri kullandı: "Sadece hainleri değil, kayıtsız kalanları da cezalandırmak zorundasınız. Cumhuriyet'te pasif ruh hali içinde davranan ve onun için hiçbir şey yapmayan her kimse onları da cezalandırmak mecburiyetindesiniz, çünkü Fransız halkı iradesini beyan ettiğinden, egemenin dışındaki her şey bir düşmandır." 10. Yıl Marşı okunurken ayağa kalkmayanlara, heyecan duymayanlara CHP'lilerin gösterdiği tepki SaintJust'un sesini ve tavrını yankılandırıyor. Aynı kişi, 26 Şubat 1794'te bu sefer şöyle dedi: "Bir cumhuriyet istediniz. Bir cumhuriyeti teşkil eden şey, onun önüne çıkan her şeyin yok edilmesidir." Tanıdık gelmiyor mu? Ve terörün babası Robespierre, Rousseau'nun çarpık özgürlük kavramını kullanarak şunu ilan etti: "Devrim devleti, özgürlüğün tiranlığa karşı despotizmidir" (2013, parag.4).
Sayfa 186Kitabı okudu
Genel olarak sol liberal literatürde iddia edildiği gibi Kemalizmin bizatihi kendisi gerçekten bir tür "sivil din" olarak tanımlanabilse dahi, bu "din"in Rousseau'cu anlamda bir "yurttaşlık dini" olmadığı açıktır. En başta, yurttaşlık dininin Yaradancı inancı Kemalizmde görülmez zira Kemalizm, her yönüyle olmasa da birçok yönden Yaradancı düşünceyle çelişen pozitivizmle malul bir ideolojidir. Bu bağlamda, hem Kemalizmin ve Altı Ok'un hem de Atatürk kültünün, Jakobenlerin Yüce Varlık kültü ile hiçbir benzerliğinin olmadığı görülür.
Sayfa 287Kitabı okudu
Modern toplumda gerçekte olan her daim dinin devlet tarafından denetlenmesidir. Dolayısıyla, din-devlet ilişkilerinde "din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması"ndan söz edilemez, sadece dinin devlet tarafından denetlenmesinin/ kontrol edilmesinin farklı derecelerinden söz edilebilir (Çitak, 2004: 25-27; 262; 264; Mert, 1994: 51-52)
Sayfa 250Kitabı okudu
Kemalizmin en önemli ilkelerinden "Batıcılık", kendisinden "ileride" ama gene de "mevcut olanı" istemesiyle Jakobenlerin bir niteliği olan "ütopyacılık"tan farklılaşır. Dolayısıyla Kemalizmin uyguladığı devrimci şiddet, belirli yönlerden Jakobenlerle benzerlikler gösteriyor olmasına rağmen, hedefleri dolayısıyla ütopyacı değil, gerici unsurları temizleyerek Türkiye'nin daha kolay Batılılaşabildiği bir toplum kurmaya yönelik olduğu için, Jakobenizmin devrimci şiddetinden ayrışır.
Sayfa 170Kitabı okudu
Jakobenlere göre halk bir şekilde iyidir. Ancak içinde yaşadığı toplumun yozlaşmışlıklarından kaçınılmaz olarak etkilenmektedir. Bu yüzden halkın yanılması doğaldır.
Robespierre, "önce şu tartışılmaz ilkeyi benimseyin: Halk iyidir; der; ancak sonrasında ekler: "Doğuştan kötü olmayan mutluluk ve özgürlük için doğan insan, kötü yasalar nedeniyle yozlaşmış, köleleşmiş ve mutsuzlaşmıştır."
Sayfa 204 - Yordam KitapKitabı okudu
Jakobenler, temsil ettikleri sınıfsal çıkarlarla ilişkili olarak özel mülkiyeti reddetmezler; ancak büyük mülkiyet sahipliğini de onaylamazlar. Onlar, ideal olarak herkesin küçük mülkiyet sahibi olduğu bir toplum tasavvur ederler.
Sayfa 198 - Yordam KitapKitabı okudu
Kemalist Devrim'de devrimci şiddetin olmadığı iddia edilemez. Zira Kemalistler her ne kadar toplumsal sınıf ilişkilerinde konumlandikları pozisyon gereği bazı yönlerden Jakobenlere kıyasla daha muhafazakar bir eğilim gösteriyorlarsa da, kafalarındaki devlet ve toplum yapısını kurmak için radikal kararlar almaktan ve devrimci şiddet uygulamaktan
Sayfa 157Kitabı okudu