"Sıcak bir günde, kara gözlükler takmış, ceketlerini kollarına almış insanlar, beyaz gömlekli adamlar, başörtülü kadınlar... Hiç olmazsa gazoz içsinler de bir serinlik kalsın içlerinde son günümden hatıra. Yalnız sıcağı ve toz hatırlamasınlar. Öğle namazında güneş yakmasın onları. İmamın kara cüppesini görünce bunalmasınlar. Evet, gazoz içmelerine izin verilmeli. Soğuk bir gün de ölürsem de kimse gelmeyecek. Soğuktan kimse gözünü açamayacak : göz yaşları donup kalacak yanaklarında. Baharda ölmek istiyorum. "
Müslüman sığınmacıların hareketlenmesi, Rusların Tuna Nehrini geçmesinden önce başladı. Osmanlı Hükümeti kuzey cephesinin kilit bölgelerinde yaşayan vatandaşlarına, savaş bölgelerini terk edip, istilâcı Rusların işine yarayacak yiyecek ve hayvan yemi cinsinden depolarını yakmaları talimatını vermişti. Fakat bu etapta sivil halkın çok azının
yazarların, şairlerin, ressamların, oyuncuların, politikacıların, askerlerin (rütbeli/rütbesiz).. okudukları kitapların yanına düştükleri notlar, defterlerine yazdıkları notlar, günlükleri farklı nedenlerden önemlidir..
örneğin yukarıda sayılan bu yazma eylemlerini yapan kişi bürünmeye çalıştığı, kendisine çevresindekilere göstermeye çalıştığı
Bugün boynu bükük bayrağımızı
Ağlaya, ağlaya sardık siyaha;
Lânet, saçlarından tarağımızı
Ayırmak isteyen alçak silâha!
Bize itimat et ey siyah bayrak,
Kopmadı milletin kanadı, kolu;
Gayemiz ikidir: ya hür yaşamak;
Yahut en şerefli bir ölüm yolu!
Sen bana yeni yılsın her dakika
Her dakika bir yaşıma daha giriyorum
Sen benim üstüne titrediğim güzel ve yeni
Saatim kadar saadetimin gözbebeği zamansın
Ben bin parçaya bölündüm her parçasında
Her parçasındayım kırkayak sesli boğuk arkadaşlığın
Çalkantısız Üniversitenin yalnızlığın ve ağlamanın
Erkek ağlar mı diyeceksin
Hayberin kapısı ağlar mı
Zaman azalmadan ve yaşlar süzülmeden
Kötüler kazanmadan ve annem üzülmeden
Hâlâ, bi' yol arıyorum hâlâ
Daha çıkışı bulamadım da
Her gün, bu bi' ceza mı bana?
Kalbim sanki yanardağ
Canım, hâlâ, bi' yol arıyorum hâlâ
Daha çıkışı bulamadım da
Her gün, bu bi' ceza mı bana?
Kalbim sanki yanardağ
Yaşım altı, hafızamda ilk işkence