HİNDUİZM (M.Ö. On üçüncü yüzyıl dolayları)
Kendine yapılmasını istemediklerini başkalarına yapma...
Dharma budur. Dikkat edin.
—Mahabharata
JUDAİZM (M.Ö. On üçüncü yüzyıl dolayları)
Sana kötü olanı komşuna yapma; Tevrat'ın özü budur;
gerisi yorumdur; öğren.
—Babil Talmudu
ZERDÜŞTLÜK (M.Ö. On ikinci yüzyıl dolayları)
İnsan yalnızca kendisi
Altın kural şöyle söyler:
“Sana yapılmasını istemediğini, başkasına yapma." Ancak muhtemelen kendinize yaptıklarınızı, başkalarına yapmak istemezsiniz!
Zi Gong şöyle sordu :" Hayat boyu takip edilecek bir söz var mıdır?
Konfüçyüs cevap verdi :" Merhamet ...Kendine yapılmasını istemediğini başkasına yapma."
Zi Gong şöyle sordu: '' Hayat boyu takip edilecek bir söz var mıdır?
Konfüçyüs cevap verdi: ''Merhamet" " Kendine yapılmasını istemediğini başkasına yapma."
Kendine yapılmasını istemediğini başkasına yapma.
Ayna imgesi bunun için önemli. Sürekli başkalarına bakan, onların kusurlarını arayan, eksiklerini inceleyen, ilişkilerini kurcalayan, bir müddet sonra kendine ait şeyleri göremez oluyor.
Şimdi hukukun ve ahlakın ilgilendiği en önemli soru şu: İnsanlar arasındaki ilişkiyi düzenlemek, bir insanın diğerine haksızlık yapmamasını sağlamak.
Daha önce de konuşmuştuk, bir altın kural var: Kendine yapılmasını istemediğini başkasına yapma. Fakat bunun yetmediği yerler var. Toplum içinde bazı ilişkiler var ki sırf iki insan arasındaki ilişkiye dayanmıyor. Mesela, müesseseler arasındaki ilişkiler söz konusu. Bunları nasıl düzenleyeceğiz? Burada da rasyonalite devreye giriyor; kanunları yapalım ama aksadığı yerleri eleştirel olarak düzeltelim. Böyle bir imkân olsun. Yani hukukta dogma olmasın.
Geçmişte de bugünde de insanların ortak zayıf noktasına değinelim; "Kibir." Kibir kendini herkesten üstün tutma halidir.
Gerçekten kibir insanın başına bela ağır bir yüktür. Ve insanı aşağı çeker. Onu insanlardan, çevresinden, haktan uzaklaştırır. Ve nasıl da çirkin gösterir.
Eskiden beri hep varolan bu duygunun modernite ile beraber
" Zi Gong şoyle sordu : " Hayat boyu takip edilecek bir söz var mıdır?
Konfüçyüs cevap verdi : " Merhamet.. Kendine yapılmasını istemediğini başkasına yapma."
° Konfüçyüs, Konuşmalar ( syf:106)