Sözler ve Alıntılar
Osmanlı dönemi arşiv belgeleri objektif bir şekilde değerlendirildiğinde, Osmanlı Devleti'nin son elli yılına damgasını vuran Ermeni sorununda dönemin büyük devletlerinin desteği ile Ermeni Komitacılarının 1890'lı yıllarda başlattıkları terör olaylarını Birinci Dünya Savaşı içinde silahlı isyana kadar vardırdıkları görülecektir.
Sayfa 37
Osmanlı hükümeti sevk ve iskan uygulamasını o günün şartlarında bir kanuna dayandırmış, keyfi bir uygulamaya da gitmemiştir.
Mayıs 1915'te başlatılan tehcir, 25 Kasım 1915 tarihinde geçici olarak, 24 Ekim 1916 tarihinde de tamamen durdurulmuştur.
Osmanlı Hükümeti Ermeni iddialarının araştırılması için Birinci Dünya Savaşı'ında taraf olmayan İspanya, Hollanda, Danimarka ve İsveç'e gönderdiği notalarla bu ülkelerden ikişer hukukçu gönderilmesini istemiştir. Bu notalarda tarafsız hukukçuların oluşturacağı komisyonun Ermeni iddialarını tahkik etmesi istenmiştir.
Sadrazam Salih Paşa da Fransa, İtalya ve İngiltere Yüksek Komserliklerine verdiği notada, bu olaylar hakkında karma bir komisyon oluşturularak, soruşturma açılması teklifini tekrarlamıştır.
Ne yazık ki bu girişimler İngilizlerin müdahalesi üzerine sonuçsuz kalmış, ilgili ülkeler temsilci göndermeyi reddetmiş, dolayısıyla konunun soruşturulması engellenmiştir.
ideal kültür ve yayıncılık
1915'te alınan sevk ve iskan kararı, olabilecek, yani ihtimal dahilindeki bir Ermeni isyanına karşı düşünülmüş bir tedbir değil, fiilen ortaya çıkan isyana ve düşman ordusuyla işbirliğine karşı alınan geçici bir tedbirdir. Dolayısıyla yapılan sevk ve iskan planlı ve siyasi amaçlı değil, tamamen askeri ve güvenlik nedeniyledir.
Sayfa 43 - ideal kültür ve yayıncılık