Akış
Ara
Mesajlar
Bildirimler
Kaydedilenler
Ne Okusam?
Profil
Gönderi Oluştur
Alışveriş
Keşfet
Kitaplar
Yazarlar
Okurlar
1000Kitap iOS UygulamasıÜCRETSİZ – App Store'dan alın
ŞartlarGizlilikTopluluk KurallarıHakkımızdaReklam VerinİletişimKütüphanecilerDizinlerÇerez Politikası
©2024 · 1000Kitap Web Uygulaması · 2.36.17
75 Yılda Tebaa’dan Yurttaş’a Doğru
KolektifArka kapak yazısından...
Zaman zaman dramatik kopuşların yaşandığı, Batı'daki birkaç yüzyıllık toplumsal gelişmenin ülkemizde onyıllara sığdırılmaya çalışıldığı son yüz yılın toplumsal-siyasal tarihini;Türkiye insanının kulluktan tebaalığa, oradan da yurtttaşlığa doğru bir yürüyüşü olarak özetlemek mümkün.
Bu yürüyüşün neresindeyiz? Sonuna yaklaştık mı, yoksa kuyruğunu kovalayan kedi gibi, durduğumuz yerde mi dönüyoruz?
Bu kitaptaki yazılar "zor zanaat" olan yurttaşlığa doğru 75 yılda katedilen yolu, bu yolda önümüze çıkan tarihsel, toplumsal, ideolojik engelleri; ayrıca birey olarak yurttaşlık yolunda "ev ödevimizi" yapıp yapmadığımızı ve kimlik arayışımızı sorguluyor.
75 yılda Tebaa'dan Yurttaş'a Doğru kitabında on dokuz bilim insanının konuyu değişik bakışlardan, çeşitli boyutlarıyla inceleyen yirmi bir yazısı yer alıyor. Bu niteliğiyle kitap, sadece yürünen yolun değil, çeşitli renkleriyle fikirlerin ve güncel tartışmaların da bir bilançosu.
Tarih Vakfı Yayınları - İstanbul, Aralık 1998Kitabı okudu
iki dünya savaşı arasında ve Soğuk Savaş döneminde sol düşünce ve hareketlere karşı uygulanan baskılar ülke bütünlüğü ve devletin korunması gerekçesine bağlanamaz. Gerçekten o yıllarda bir avuç olan komünistlerden korkulmasını anlamak mümkün değildir. 1970’lerde bile, sendikal hareketin güçlenmesinden kaygı duyulması ilginçtir. Sol ve sağ terörün hızlanması, ordunun 1971’de dolaylı olarak yönetime el koymasını kolaylaştırmış, ayrıca anayasada değişiklikliklere gidilerek özgürlükler kısılmıştır.
Tarih Vakfı Yayınları - İstanbul, Aralık 1998Kitabı okudu
Tarikatların ve İslamcı grupların oluşturdukları ağların sınırları, onların yerel, hatta ulusal cemaatlerini çok aşmaktadır. Ortadoğu, yeni Orta Asya ülkeleri ve Batı Avrupa’daki Türk göçmen işçi topluluklarıyla uluslararası ilişkileri vardır. Masonlar gibi bu örgütler de, üyelerine değişik olanaklar sunan paralel yapılar yaratarak onların ekonomik ve sosyal hareketliliğini kolaylaştırmaktadırlar
Tarih Vakfı Yayınları - İstanbul, Aralık 1998Kitabı okudu
Çeyrek Asırdır Değişen Bir Durum Yok Malesef!
Sosyal ve ekonomik eşitsizliklerin derinleşmesine koşut olarak, temel kuramlarda yaşanan yozlaşma, bireyin devlete karşı duyduğu güvenin zedelenmesine yol açmaktadır.
Tarih Vakfı Yayınları - İstanbul, Aralık 1998Kitabı okudu
Yurttaşın temel kurumlara ve kuruluşlara güveni
Yurttaşın temel kurumlara ve kuruluşlara güveni azaldığı oranda siyasete ilgisi, yurttaşlık bilincinden çok siyasal iktidarın aracılığıyla belli çıkarlar ve maddi kazanımlar elde etmeğe yönelmektedir. Türkiye gerçeğinde, iyi yurttaşlığın, idealizmin bir işe varamadığı, üstelik insanın başını belaya soktuğu inancı yaygınlaşmaktadır.
Tarih Vakfı Yayınları - İstanbul, Aralık 1998Kitabı okudu
Sufi cemaatler yoksul öğrencilere yardım konusunda çok aktiftirler. Devletin de katkıda bulunduğu Kuran kurslarının finansmanında önemli bir rol oynarlar. Dini örgütlenmeler, evden uzak yaşayıp da özel ev kiralayacak parası olmayan, ya da öğrenci yurtlarında yer bulamayan lise ve üniversite öğrencilerinin bu gereksinimlerini karşılamak için seferber olmuşlardır. Öğrenciler için ücretsiz yurtlar işletmekte, yiyecek ve diğer harcamalarına katkıda bulunmaktadırlar. Bu konuda özellikle aktif iki örgüt olan Süleymancı ve Fethullahçıların her birinin, yüz binin üstünde öğrenciyi barındırdıkları söylenmektedir. Bunlardan birinci grubun yurtlarını toplumdan tecrit ettiği, buralarda İslamcı kural ve normlara tam uyumu dayattığı bildirilmektedir. Devlet liselerindeki öğrenciler, çoğu kez örgütlerde, iş dünyasında ve devlet bürokrasisinde kilit mevkilere sızmak isteyen dini cemaatlerin önceliklerine göre, üniversitelerde belli alanlara yönlendirilmektedirler. Ayrıca, İslamcı eğilimli üniversite mezunlarına iş sağlanmakta, bazıları lisansüstü eğitim için yurtdışına gönderilmektedir.
Tarih Vakfı Yayınları - İstanbul, Aralık 1998Kitabı okudu
Yerel Yönetimler
Yerel yönetimler Devletin aşırı merkeziyetçi yapısı ve yönetim anlayışı, yerel yönetimlerin güdük kalmasına yol açmıştır. Halkın kendi içinden seçerek kendi kendini yönettiği “yurttaş demokrasisi” açısından önemli bir konumda bulunan yerel yönetimler, merkezi yönetimin aşırı vesayetinden kurtulamadıkları gibi, yerel ölçekte de yeterince işlevsellik kazanamamışlardır. Yurttaş, oturduğu, çalıştığı yörede bile kendini doğrudan veya dolaylı olarak ilgilendiren kararların alınma sürecinden uzak tutulmaktadır. Belediye başkanlarının vali gibi içişleri bakanlığı tarafından atandığı Tek Parti Dönemi’nin geride kalmasına karşın, seçmenler kendi oylarıyla belirledikleri belediye başkan ve meclislerini seçim sandığı dışında denetleyebilecek ve kendileri adına alınan kararları etkiliyebilecekleri bir yerel örgütlenme modelinden yoksundurlar.
Tarih Vakfı Yayınları - İstanbul, Aralık 1998Kitabı okudu
Dini faaliyetlerin başarısı artık mali kaynakların artırılmasına bağlı olduğundan, Sufi gruplar çok çeşitli yerlerden elde edilen kaynakları bir havuzda birleştirmek için gitgide karmaşık ekonomik düzenlemelere girişmişlerdir. Bu kaynaklar bireylerin mütevazı bağışlarından, yerel ve uluslararası Müslüman şirketlerin, kurumların ve devletlerin, bu arada Avrupa’da ki göçmen Türk işçilerinin katkılarına ve kuşkusuz kamu kaynaklarından ustaca sızdırılan paralara kadar uzanmaktadır.
Tarih Vakfı Yayınları - İstanbul, Aralık 1998Kitabı okudu
Yurttaşlığın somut uygulama okulu olması gereken belediyeler, çoğu zaman bir “dükalığa” dönüşerek, akrabalara, yakınlara, cemaatlere, partililere veya güçlü çıkar gruplarına, tarihi ya da doğal çevrenin korunmasını hiçe sayarak, arazi, konut, işyeri ve ticari rant sağlama aracı olarak çalışmaktadır.
Tarih Vakfı Yayınları - İstanbul, Aralık 1998Kitabı okudu
Türkiye’de kitlelerin sık sık dile getirdiği “Kurtar bizi Baba”, “Bize bir iyilik yap Baba” istekleri de herşeyin devletten, hükümetten beklenildiği ataerkil siyasal kültürün devamıdır.
Tarih Vakfı Yayınları - İstanbul, Aralık 1998Kitabı okudu
Hükümetler ve siyasal partiler gerek kırsal gerekse kentsel düzeyde yurttaşa, daha doğrusu seçmene şirin gözükmek ve desteğini almak için yıllardır “patronaj ilişkilerinin” yani popülist politikaların kolaylığından yararlanma yoluna gitmişler ve gitmektedirler. Her kesim kendisine sağlanan maddi çıkarlara göre hükümetleri değerlendirirken, hükümete “Peki, köylünün mahsulüne bu yüksek taban fiyatlarının, sanayiciye vergi indiriminin maliyetini hangi mali kaynaklarla karşılayabileceksiniz? Bu giderler toplumun öteki kesimlerine fatura edilmiyor mu?” diye soran yurttaş sayısı çok sınırlıdır.
Tarih Vakfı Yayınları - İstanbul, Aralık 1998Kitabı okudu
DİB...
1950 yılına kadar DİB’in çok küçük bir kadrosu vardı. İşlevleri Kuran’ın ve İslamiyet’in temel birkaç kaynağının yayımlanmasıyla sınırlıydı.Son 40 yılda DİB’nın çapı, faaliyetleri ve sorumluluklarında çok büyük bir artış olmuştur: Personel sayısı 1950’lerdeki bir-iki binden 88.533’e yükselmiş, bürokratik yapısı on ikiden fazla bölüm ve çok sayıda daire ile son derece karmaşıklaşmış, devlet bütçesinden aldığı pay ise 1990 yılında yüzde 1,23 gibi bir orana ulaşmıştır. DİB’ndan Ankara’da merkezi bir örgütü, bütün il ve ilçelerde ye rel örgütleri, kontrol ettiği 68.675 camide ise 63.053 imam ve hatibi bulunmaktadır. Ancak daha da önemlisi, din görevlilerinin DİB’in sorumluluklarını yeniden tanımlayarak, etki alanını “inanç ve ibadet”ten, etik konularda ve dinin içeriğinin tanımlanmasında söz sahibi olacak biçimde genişletme çabaları olmuştur.
Tarih Vakfı Yayınları - İstanbul, Aralık 1998Kitabı okudu
Ülkemizde sivil toplum...
ülkemizde sivil toplumun yeterince güçlü olmadığını ve yurttaşlık bilincindeki gelişmenin sınırlı kaldığını gözler önüne sermektedir. 2 Şubat 1997 tarihli Gazete Pazar'da yayımlanan bir çalışmaya göre, Türkiye’de yaklaşık 60 bin sivil toplum kuruluşu bulunmaktadır. Bunun 50 bini - şube ve temsilcilikleri ile birlikte - dernek, üç bini vakıf, üç bini meslek odası ve birlik, bin kadarı da sendikadır. Bu sayılar kesin olmamakla birlikte, sadece derneklerin dağılımındaki oranlar bile yeterince aydınlatıcıdır: Yüzde 21 mahalle ve köy dernekleri, vüzde 20 cami yaptırma, yüzde 14 spor, yüzde 2 avcılık dernekleri. Gerisi ise “çeşitli” başlığı altında toplanmaktadır.
Tarih Vakfı Yayınları - İstanbul, Aralık 1998Kitabı okudu
Kronik enflasyon orta sınıfları eritirken, zenginler daha zengin, yoksullar daha yoksul oluyor.
Sosyal devletin sundukları giderek azalır, gelir dağılımındaki adaletsizlik artarken, kara para ve rüşvetin dayanılmaz hafifliği ve “köşeyi dönmek” tutkusu vatandaş etiğini olumsuz yönde etkiliyor.
Tarih Vakfı Yayınları - İstanbul, Aralık 1998Kitabı okudu
Türkiye’de yurttaşlık zor zanaattır,
Çünkü yurttaşlık okulu sayılabilecek yerel gönüllü kuruluşlara, günümüzdeki tanımıyla sivil toplum örgütlerine ve siyasal partilere üyelik oranı çok düşüktür. Dahası, bireyin tutum ve davranışlarında model alabileceği bu tür grup ve örgütlerin fikir, yönetim ve eylem yönünden yetersiz kaldıkları da bir gerçektir. Yurttaşın sadece özgür değil, aynı zamanda aktif olduğu postülasından hareket edildiğinde, siyasal katılımcılığın sadece seçimlerde oy kullanmakla sınırlı kalmaması gerektiği açıktır.
Tarih Vakfı Yayınları - İstanbul, Aralık 1998Kitabı okudu