Algı Kapıları (Cennet ve Cehennem)

Freud kokaini insanlığın nevrotik mutsuzluğunda kullanılacak yegane ilaç olarak görüyordu. Bilhassa morfin bağımlılığı tedavisinde kokain'i kullanmayı önermiş hatta arkadaşı Ernst Fleischl von Marxow'un morfin bağımlılığında kokain ile tedaviyi uygulamış, sonuç olarak Marxow'un hem morfin hem de kokain bağımlısı olmasına sebep olarak muhtemelen erken ölümüne sebebiyet vermiştir. O zamanlar uzun vadede etkileri tam bilinmeyen kokain, Freud sonrası uzun klinik araştırmalarla tam bir zehir olduğunu ispatlamıştır.

Freud'un yukarıda ifade ettiğim bu fikrine benzer bir fikir de Huxley tarafından eserde ortaya konmaktadır. Huxley'in zehiri ise şuan uzun vadede etkileri tam bilinmeyen meskalin ve uzun vadede kalıcı hasarlara sebebiyet verdiği ispatlanan LSD üzerinedir. Huxley, ağırlıklı olarak meskalin'in etkileri ve açtığı "algı kapıları" üzerinde durmuştur. Meskalin'in temel etki mekanizması; meskalin'İn alımına müteakip 6-8 saat içerisinde beyne giden şekeri bağlaması, yaşamsal faaliyetler için gerekli şekeri bulamayan beynin "içsel" olarak ifade edilen algı şekline dönmesidir. Hayatta kalmamıza yardımcı olan duyular normal şartlarda sürekli açık ve kullanımda olurken, meskalin bu durumu tersine çevirerek beynin normalde farkında olmadığımız ya da olmamamız gereken halisünasyon formuna geçmesini sağlamaktadır.

Huxley'in bu kimyasalı bizzat deneyimleyip eserinde detaylıca anlattığını, yalnız bu tecrübelerinin zihnin bilinçaltına inmek için yapılan bir çalışma olduğunu da belirtmek gerekir. Burada kendi yorumum olarak bir insanın neden halüsinojen bir kimyasala ihtiyaç duyabileceğini anlamakta zorlandığımı belirtmeliyim. Her ne kadar Huxley, ilgili kimyasalın uzun vadede insana bir zararı olmadığını belirtmişse de aslen klinik bir değer kesinlikle taşımamaktadır. Ayrıca kimyasallar kullanarak bilinçaltına girildiğini varsaysak bile, bilinçaltı kendisini imgelerle ifade ettiği için bu imgelerin yorumlanması sıradan bir insan için mümkün olmayıp; Jung, Freud, Adler, Rank, Reich, Huxley gibi psikoloji profesyonellerinin belki izah edebileceği bir alandır. Eseri okuyucuya, özellikle de genç okuyucuya kesinlikle önermiyorum.

Algı kapıları, bilinci anlama yönünde ilerleyenler için doyurucu, ince tespitlerin olduğu başucu kitapları arasında yer alacak türden.
Altı çizilecek cümle, paragraflar oldukça fazla. Kitapta gereksiz bulduğum cümle olmadı. Okuyun, zihniniz şad olsun.

insanın algısını açmak için nasıl fiziksel veya ruhsal yollar olduğunu anlatan güzel bir kitap.çeşitli uyuşturucular alındıktan sonra gördüğümüz dünyanın değişmesi ve bunun benlikteki karşılığı çok şaşırtıcı.ayrıca fiziki değişimlerin ilahi yolu bulmakta nasıl kullanıldığı anlatılıyor

Kitap, Aldous Huxley'in meskalin isimli maddeyi kullanma deneyiminden bahsediyor gibi görünse de bence, fikirlerinden bahsetmek için bu maddeyi kendine mazeret göstermiş. Deneyimleriyle ilgili sayfalar kitabın ancak onda birini ancak oluşturur. Huxley, resim, müzik ve tiyatro gibi sanat alanlarındaki fikirlerinden bahsediyor. Konudan o kadar sapıyor ki, bazen ne anlattığını takip etmek zorlaşıyor. Kendisi de bu durumun farkında olacak ki, 103. sayfada "Bu geniş çaplı, ancak gerekli sapmadan sonra başladığımız konuya dönelim." diyor. Hem de ne sapma! Kitap, "Algı Kapıları" ve "Cennet ve Cehennem" isimli iki ana bölümden oluşuyor. Bunun yanında, sekiz tane de "Ek"ten oluşuyor. Bence bu eklere gerek yoktu. Metin içinde yer alabilirlerdi. Neticede, zaten konudan yeterince sapıyor yazarımız. Kitapta fazlaca ressam ve tablolardan bahsediliyor. Bunu anlamak da zor değil. Meskalin görsel bir şölen sunuyorsa bir başka görsel şölen olabilecek tablolardan bahsetmek mantıklı. Meskalinin inan beyninde yaptığı etkilere benzer etkiler yapan diğer uygulamaları okumak da ilginç bir deneyim oldu. Açlık, kendini yaralama, bir metni okuma ve hipnoz gibi yöntemlerin görsel deneyimi değiştirdiğini bilmekle beraber, bunları kullananların kimler olabileceği üzerine düşünmemiştim. Meskalini daha önce duymamıştım. Bu kitap sayesinde merak eder oldum.

Huxley bu kitapta LSD deneyimini öznel bir dille anlatıyor. Kızılderili yerlilerinin tören eşliğinde kullandıkları Peyote (benim okuduğum "Sezgi Kapıları" başlıklı baskıda Peryotl olarak geçiyor) bitkisinde keşfedilen bu madde, yakın zamanlarda yapılan çalışmalardan bildiğimiz kadarıyla beyin üzerinde ilginç etkiler yaratıyor.

Beynin normalde bağlantılı çalışmayan bölümleri arasında birkaç saatliğine bağlantılar oluşturuyor. Ayrıca, normalde beyinde görsel veri işlemeyen bölgeler de görsel veri işlemeye başlıyor. Bu da renk algısındaki inanılmaz değişimi ve insanın hiçbir şey yapmadan sadece nesneleri izlemek isteyişini açıklıyor.

Öte yandan beynin normalde aktif olan bazı bölgelerinin de bağlantısı kopuyor. Mekan algısı ve mekana ilişkin bellek bölgeleri devreden çıkıyor, ki bu da kişinin her şeyle bir olma hissinin nereden geldiğini anlamamıza yardımcı oluyor.

Fakat işin tehlikeli yanı, bu algıları yaratan küçük dozdaki LSD bedenden atılıp beyin normal işleyişine döndükten sonra, gelecekte herhangi bir anda beynin LSD etkisindeyken kurduğu bağlantıları tekrar kurup, kısa süreliğine de olsa, beklenmedik zamanlarda kişi üzerinde kontrolü dışında imgeletici almış hissi yaratma riski var. Dikkat gerektiren herhangi bir iş yaparken birden kendini bir nevi hayal aleminde bulabilecek olma riski çok ciddi bir tehlike.

Bunları bir kenara bırakırsak, Huxley'nin LSD deneyimini yaşadığı sıralarda tam olarak neden söz konusu algıların ortaya çıktığı bilinmiyordu. Huxley'nin kendi yorumuna göre (ve tüm kitap da bu düşünce çevresinde şekilleniyor), LSD "özgür zihin"i serbest bırakıyordu. Yani insanı olması gereken, doğal, sağlıklı durumuna döndürüyordu. LSD alınmamış durum, algı/sezgi kapılarının tıkanmış olduğu sağlıksız bir durumdu.

Evet, Huxley'in yorumu böyle. Şu anki bilimsel bilgilerimizi çerçevesinde ise durumu sağlıklı/sağlıksız olarak sınıflandırmak çok da anlamlı görünmüyor. Biliyoruz ki, bu kimyasala maruz kalmayan bir beyin, maruz kalmış bir beyinden daha farklı çalışır ve sonucunda da malum deneyimler yaşanır veya yaşanmaz.

LSD ile özel olarak ilgilenmeyen okurlar için vakit geçirmek amaçlı okunabilecek bir kitap. Sadece okurken Huxley'nin LSD'ye ve "özgür zihin"e ilişkin söylediklerinin kendi öznel deneyim ve yargılarından ibaret olduğunu akılda tutmak gerek.