Maksim Gorki'nin otobiyografi üçlemesinin son kitabı, Benim Üniversitelerim. ( Çocukluğum, Ekmeğimi Kazanırken) Kitap; Kazan Üniversitesi' ne gidemeyen Maksim Gorki' nin yirmili yaşlara kadar yaşadığı ilk gençlik yıllarıyla birlikte, 18. yy ilk yarısını kapsayan Rus yaşamına da ışık tutuyor. Gorki'nin hayat deneyimlerinin şekillendiği bu dönem, aynı zamanda devrimin ilk ayak sesleri, devrimi oluşturan fikirlerin filizlendiği dönemdir.
1884 yılında üniversite eğitimi için yaşadığı şehri ve her şeyi geride bırakarak, Kazan'a giden ancak hazırlık sınavlarını veremeyen Gorki, fırınlarda çalışırken üniversite öğrencilerinin oluşturduğu sosyal çevreye girer. Kazan Üniversitesi öğrencilerinin kaldığı Maruskova'nın evindeyken Rusya'nın küçük adamlarını büyük yönleriyle tanır. Okuduğu kitaplar ve devrimin Rus köylüsünün aydınlanması ile olacağına inanan, Çarlık Rusya'sına karşı köylüleri uygulamalı olarak eğiten Romas karakteri ile tanışması Gorki'nin bilinç kazanmasında büyük bir rol oynar.
" Geçirdiğim evimin farkındaydım; kitapların coşkunluk verici balıyla beslene beslene daha büyük bir güvenle konuşmaya başlamıştım." (160)
Hayatın önüne çıkardığı zorlukların hayallerini elinden almasına rağmen okumayı, öğrenmeyi bırakmayan Gorki, geçtiği tüm bu yolları 'kendi üniversitesi' olarak görür. Kitabın ismi de buradan geliyor. Kitabı, hem dönemin Rusya'sını merak edenler, hem de otobiyografi okumayı sevenler için önerebilirim.
