ahmet hamdi tanpınar'ın; istanbul, konya, erzurum, ankara ve bursa'yı kendinde anlattığı monografi.
ahmet hamdi tanpınar’ın ustası yahya kemal’a ithaf ettiği ve düzyazılarında belki de ilk ve son kez onun üslûbuna ve duruşuna bu denli yakın olduğu enfes eseri. tanpınar’ın sırasıyla ankara, erzurum, konya, bursa ve istanbul’a dair denemelerini içeriyor kitap. ancak aynı tornadan çıkmış, bir seyahatname yazıyormuşçasına ardarda dizilmiş denemeler değil bunlar. her birinde o şehrin farklı yönlerine bakıyor, kimi zaman bambaşka deryalara açılıyor tanpınar ve belki de ruh sahibi birer varlık olarak telakki ettiği şehirlerin ona salık verdiği biçimde şekillendiriyor bu denemeleri. en kısa bölüm ankara’ya, en uzunu da istanbul’a ayrılmış ki cumhuriyet’e bağlılığına rağmen hiçbir zaman bir cumhuriyet aydını diyemeyeceğimiz tanpınar’dan da bu beklenirdi. denemelerden özellikle bursa ve istanbul hakkında olanlarda tanpınar’ın bütün bir yazı hayatını meşgul etmiş olan ve tüm eserlerinin erafında şekillendiği eski hayat-yeni hayat gerilimi yoğun bir şekilde hissediliyor ve bu denemelere şeklini veriyor. okudukça görüyorsunuz ki tanpınar aslında o şehri anlatmıyor da o şehrin geçmişine, o geçmişin zihninde vücûda gelmiş aksine ağıt yakıyor. aslında önsözde kendisi çok daha iyi özetliyor bu meselenin ne olduğunu: “beş şehir’in asıl konusu hayatımızda kaybolan şeylerin ardından duyulan üzüntü ile yeniye karşı beslenen iştiyaktır.”
