Ağustos 2022

Bilim ve Teknik - Sayı 657 (Ağustos 20229

Bilim ve Teknik Dergisi

Quotes

See All
Neptün ve Uranüs ikiz gezegenler olarak adlandırılır. Kütleleri, hacimleri ve atmosferlerinin bileşimleri birbirine çok yakındır. Buna rağmen Neptün ve Uranüs'ün renkleri farklıdır. Neptün koyu mavi renkte iken Uranüs açık camgöbeği tonlarındadır. ... Bir gezegenin rengi, güneş ışınları ile atmosferde bulunan maddeler arasındaki etkileşimler tarafından belirlenir. Araştırmacıların açıklamasına göre de Neptün ve Uranüs'ün farklı renklere sahip olmasının nedeni gezegenlerdeki sis katmanlarının farklı kalınlıklarda olması.
Organ nakli zamana karşı bir yarıştır. Nakledilecek organ vücuttan alındıktan sonra buzda ya da dolaşım sistemine bağlanarak organlara kan ve oksijen sağlayan ticari perfüzyon makinelerinde en fazla 12 saat saklanabiliyor. Ayrıca pek çok organ yeteri kadar sağlıklı olmadığı için nakledilmeye uygun olmuyor. Zürih'teki çeşitli üniversitelerde ve hastanelerde çalışan bir grup araştırmacı, bu sorunlara çare olabilecek yeni bir perfüzyon makinesi geliştirdi. Cihaz, organları üç gün vücut dışında tutabilmenin yanı sıra nakle uygun olmayan organların tedavi edilerek nakle uygun hale getirilmesini de sağlayabiliyor. Geliştirilen perfüzyon makinesi insan vücudunu taklit ediyor. Cihazda kalp, akciğer ve böbrek işlevi gören parçalar var. Makineye bağlanan organlar, içerisinde pankreas ve ince bağırsak tarafından salgılanan çok sayıda hormon ve gıda bulunan bir sıvıyla besleniyor. Ayrıca cihaz, insan vücudundaki diyafram kası gibi, organları ritmik olarak hareket ettirebiliyor.
Reklam
Işığın bir ucundan diğerine 100.000 yılda ulaşabildiği, 200 milyardan fazla yıldızdan oluşan devasa bir gök ada içinde bulunuyoruz. Çubuklu spiral türde olan gök adamızın yaşının 13,6 milyar yıl olduğu tahmin ediliyor.
Hipernova, kütlesi 30 Güneş kütlesinden büyük kütleli yıldızların çekirdek çöküşlerinden kaynaklanan yüksek enerjili bir SN'dir. Bir hipernovada oluşan jetler, çok yüksek enerjili gama ışını patlamalarına da yol açabilir. Çok büyük kütleli bir yıldız, yakıtı bittiğinde çökerek bu özel SN türünün oluşmasını sağlar ve sonunda dönen bir kara deliğe dönüşür. ... SN sonucunda, nötron yıldızı veya kara delik ortaya çıkabilirken hipernovalar sonucunda kara deliğin oluşması kaçınılmazdır.
Sayfa 38 - SN-SÜPERNOVAKitabı okudu
Bilim insanları değerli metallerin (altın, platin vb.) ve ağır elementlerin SN kaynaklı olduğunu düşünüyordu. Evrendeki element bolluğu ile SN gerçekleşme sıklığı dikkate alındığında bu miktarda elementin oluşmasının yalnızca SN'ler ile açıklanamayacağı anlaşıldı. Kilonovaların keşfi, onların da ağır ve değerli elementlerin oluşmasındaki kaynaklardan biri olduğunu gösterdi. Kilonova ve SN'lerin her ikisi de kara delik üreten süreç olabilir. Buna karşın, aralarında bazı farklar vardır. SN'ler büyük kütleli yıldızların çekirdeklerinin çökmesi sonucu meydana gelir ancak kilonovalar iki nötron yıldızının çarpışmasıyla oluşur.
Sayfa 34 - SN-SüpernovaKitabı okudu
Novalar, Güneş benzeri (orta ve küçük kütleli) yıldızların artıkları olan beyaz cücelerde gerçekleşen patlamalardır. Bu patlamalar, bir üyesi beyaz cüce olan çift yıldız sistemlerinde gözlenen ani parlaklık değişimleriyle kendini gösterir. Bir beyaz cüce ile bir kırmızı dev yıldızdan oluşan bir çift yıldız sisteminde, kırmızı devden beyaz cücenin yüzeyine yoğun hidrojen içerikli gaz akışı olur. Böylece beyaz cücenin yüzeyinde bir hidrojen örtü meydana gelir. Bu sırada sıcak beyaz cüce yüzeyindeki hidrojeni ısıtır ve sonunda ısınan hidrojen, füzyonu başlatacak şekilde tutuşur. Enerjideki ani artış, nükleer füzyon patlaması kaynaklı ani parlama olarak gözlenir. Patlamada nesnenin ışınım gücü 10.000 kattan daha fazla artabilir. Bu sırada yıldız aniden parlar, hatta bazı durumlarda sönük cisim gökyüzünde çıplak gözle görünür hale gelir.
Reklam
Yıldızlar, enerji üretemez duruma geldiklerinde ve kendi kütle çekimlerini taşıyamadıklarında patlar. Patlamalar, bazen yıldızın ölüm evresinde meydana gelirken bazen de halihazırda ölmüş çekirdeklerinde meydana gelir. Ölü yıldız çekirdeklerinin birbirleriyle çarpıştıkları anlarda da uzay-zamanı çalkalayacak kadar şiddetli etkileşimler olur. Patlamaları anladıkça sadece yıldızların yaşamı hakkında değil, aynı zamanda evrendeki ağır ve değerleri elementlerin kaynağı hakkında da bilgi sahibi oluruz.
100 öğeden 11 ile 20 arasındakiler gösteriliyor.