Bir Adam Yaratmak Necip Fazıl Kısakürek

"Bu bir eser mi, şaheser mi?...
Tam olarak kitabı okuduktan sonra verilen tepki genelde böyledir diye düşünüyorum.Necip Fazıl aslında şiir alanında ön planda olmasına rağmen bu eseriyle onun farklı alanlarda da ne kadar başarılı olduğunu gördüm.Bana öyle geliyor ki yazar eserinde kendi çektiği buhranlı dönemleri bir nebze olsun yansıtmış.Kitaptaki karakter sancı çekiyor ve sizi de kendi sancılarının ağına çekiyor.
Okurken iki farklı duyguyu aynı anda yaşatabiliyor.Bazı kısımlarda aslında biraz sonra ne olacağını tahmin edebiliyorsunuz ama yine de o heyecana engel olamıyorsunuz.Bazı kısımlarda da beklenmedik olayların içinde kendinizi bulabiliyorsunuz.Kitap biraz bana kendimi tanıma imkanı da verdi diyebilirim.Uzun zamandır bir kitabı bir gün içerisinde okumamıştım, bu kitabı elimden bırakamadım.Şuan en çok yapmak istediğim şeyler listesinde bu eseri bir tiyatro sahnesinde izlemek var.Size tavsiyem ben okumakta geç kaldığımı düşünüyorum siz elinizi çabuk tutun bence :)

Seni aramam için beni uzağa attın!
Alemi benim, beni kendin için yarattın! (~spoiler~)

İncelememe Üstadın bu sözüyle başlamak istedim. Sebebi ise kitapla yakından ilgili olduğunu düşünmem.
Kitap ve yazılışı hakkında kısaca bahsedicek olursam; Üstad 1937 yılında Zonguldak'ta bir maden ocağında yazmıştır. Ölüm korkusu, yaratma, yaratılma, insan ve acizliği gibi kavramlara değinilmiştir. Eserindeki Husrev'in iç dünyası öyle başarılı yansıtılmaktadır ki üstada bir kez daha hayran olmamak elde değil..
Gerçekten okunması gereken bir kitap. Fikir ve ideolojileri dolayısıyla birçok kişinin ön yargı yapıp okuma gereksinimi duymaması ve bu muazzam eserden mahrum kalmaları üzücü.

İncelememi kitaptaki bir alıntı ile bitirmek istiyorum :
-Bir adam yaratmaya kalkıştım.. Ona bir kafa, bir çift göz, bir burun, bir ağız uydurmak. Ona göre bir beyin yapmak ve göğsünün içine bir kalp takmak. Saat gibi işlesin, kanını vücudunda döndüren bir kalp. Bir kalp anlıyor musun? Güya duyan, acılarına, sevinçlerine yataklık eden yer de orası. Bir kalp. Bitti mi? Biter mi? Bu adama bir de kader çizmek lazım...
Nerede bulayım? Kendimi buldum. Suratsız ve kadersiz adam şahlandı. Zincirini kırdı. Elimden kaçtı. Ben insanım. Beni arkamdan vurdu. Suratsız ve kadersiz adam benim suratımı takındı. Kalıbımı giyindi. Kaderimin içine yattı.. Benim de kaderim buymuş. Ben tırmanmak istediğim kayadan düştüm. Meğer çok ileriye gitmişim. Yasak ülkelere girmişim. Yaratıcı neymiş, yaratmaya kalkışarak tanıdım. Yalancı ilah, doğrusunu tanıdı. Gölge artist öz sanatkarı tanıdı. Ben şimdi, şu anda tanıyorum Allahı. İlminin, sanatının karşısında aklı mı veriyorum. Aklım bir cephane deposu gibi patlıyor, kül oluyor. Bekle, az kaldı..

(Süprizbozan içerebilir) Necip Fazıl Kısakürek'in piyes olan eserlerinden. 3 perdelik bir oyun. Bilmiyorum bu eser için ne söylense az gibi. Hikayenin başlangıcında “meçhul bir tarihte, İstanbul’da” ibaresi sanki yaşanmış bir his verdi bana. Tabi bilemiyoruz bunu Allahualem.
Bu piyesdeki baş kahramanımız Hüsrevde bir piyes yazarı. Tiyatro içinde tiyatro olması baya ilginç geldi bana, ustalıkla kullanılmış bu durum :) sanki yazar kendini anlatıyor gibiydi içinde bulunduğu buhranları. Husrevin halasının kızı, Selma'yı hatırlayınca bir Âh çekiyorum içimden, hikayede çok geçemese de ne kadar naif bir karakter olduğu anlaşılıyor.
Hikaye bana göre 2ye ayrılıyor:
1. Önemli olay öncesi.. buradaki olay örgüsü hızla sizi içine çeken yeri, hiç sıkılmadan okunuyor.
2. Önemli olay sonrası.. burada da Kahramanımızın ölüm, yaşam, delilik, ihanet, kader gibi konularda kendiyle ve yakınlarıyla iç hesaplaşması var, burası daha yavaş ve düşünerek okunması gereken bölüm bence.
Sonunu da çok merak ediyorsunuz Husrevin hikayesi de aynı kaderi paylaşacak mi diye. Bunu da kendiniz görmelisiniz :)
Bir İncir ağacı hiç bu kadar anlamlı olmamıştı :)

Öncelikle siyasi görüşleri itibari ile Necip Fazıl'ın fikirlerini çoğu zaman kulak ardı ediyordum daha doğrusu haz almıyordum.

Lakin konu edebiyat olunca insan orada bir duruyor. Bu eser belki de tiyatro tarihimizin en dokunaklı eseri. Kesilen incir ağacıyla dağılan, yitip giden umutlar. Düşünmenin verdiği dayanılmaz ızdırabı iliklerinize kadar hissediyorsunuz.

Eserdeki karakterler birbirleri ile o kadar uyumludurki ancak bu aynı dili konuşan insanların birbirlerini anlayamaması, ortaya çıkan düzensizlik halinde sizlerde bir kaosa sürükleniyorsunuz. Necip Fazıl'ın yaşam tanımı; " ondan önce doğanların uydurduğu ve onu yaşamak zorunda bıraktığı zoraki bir masaldır."

Dil olarak Türkçe'nin bütün zenginliklerini bulabilir dilimize tekrar aşık olabilirsiniz.

Kitap sürükleyiciydi. Arada anlamakta zorlandığım yerler olsa da kitabın ne demek istediğini anlayabiliyorsun. "Yaratmak" adı altında geçen olay örgüsü var. Fazla bir şey söylemek istemiyorum. Tek bilmenizi istediğim şey, bazen yazdığımız veya düşündüğümüz şeyler başımıza gelebilir..

Piyes ne demekmiş bu kitaptan öğrenilir.

Necip Fazıl'ın eserlerini okudukça onun şair yönünün yazarlık yönünden baskın olduğunu düşünmüşümdür hep.Ta ki bu eseri okuyana kadar Bir Adam Yaratmak sanatçının yazarlık gücünün de ne denli güçlü olduğunu gösterdi bana.Olay örgüsüne sanat felsefesini kuvvetli ve etkileyici bir üslupla yerleştirmiş çok akıcı müthiş bir eser.Büyük bir merakla okudum.Üzüldüğüm esas nokta ilk sahnelendiği kadroyla çekimlerinin yapılmamış olması.Muhsin Ertuğrul gibi güçlü bir oyuncunun bulunduğu kadrodan bu eseri izlemek mükemmel olurdu.Hayali bile güzel...Gerçi 1937-1938 yıllarında bu ne derece mümkündü o da başka mesele.Keyifle okunacak bir eser.Tavsiye ederim.

Sanatçı yoktan var etme gücüne sahip değilse de varolandan bir oluş ortaya koyabilir, bir eser meydana getirebilir.Onun asli görevi yaratılandan çok yaratışı göstermek, aktarmak, yansıtmaktır.”Bir Adam Yaratmak”a yaratış-eser açısından baktığımızda sanatçı-eser aynasında, ilahi olanı, kul ve Rabbi’ni görebiliriz.İnsanın varoluşsal sancılarının bu kadar iyi işlendiği bir metin okumadığımı söyleyebilirim.Ahmet Mekin’in başrolünde olduğu filmini de izlemiştim ama bu kadar etkilendiğimi söyleyemem. Herkes okumalı, okutturmalı...

Üstad Necip Fazıl Kısakürek'in üç perdelik oyunu "Bir Adam Yaratmak". Okuduğum ilk tiyatro eseri. Bu sebeple benim için fazlasıyla özel. Kitabın hemen sonunda Üstad bu eseri yazma öyküsünü paylaşmış okuyucuyla. İlk tiyatro eseri "Tohum"da halktan beklenen ilgiliyi göremeyince bu kez kendi tabiriyle "seyirciyi fiziki acıya boğacak bir metafizik örgü içinde aksiyon şartlarının en dinamikleriyle bir arada" bir piyes yazmaya karar veren Üstad şöyle devam etmiş sözlerine "Öyle bir piyes ki, kendi buhranımın, mücerret planında hem en yırtıcı fikir irtifaına çıkacak, hem de müşahhas kadroda saik ve sebeplerin en hak vericileriyle su sızmaz bir mantık ve görülmemiş bir entrika değerini kendinde toplayacak... Kısacası, hem vaka, hem fikir, birbiriyle tam barışık ve kıvamlı 'elit' zümreyle aşağı tabakayı bir arada kucaklayacak." Peki ya sonuç? İlk temsil gecesinden itibaren büyük yankı uyandıran eseri seyrettikten sonra Burhan Toprak, Peyami Safa ve birkaç kişiyle daha birlikte Petrograd pastahanesinde oturan Üstad'a Burhan Toprak soruyor: "Bu bir eser mi, şaheser mi?..." Ellbette ki Üstad'ın kaleme aldığı her eser gibi buda bir şaheser. Bir tiyatro yazarının geçirdiği büyük ruh buhranının anlatıldığı oyunda "Aynadaki Yalan" romanında olduğu gibi sorgulayıcı bir tat vardı. Hayatı, ölümü, kaderi ve sanatı. Belki de en çok insanlığımızı... Tavsiye etmeye bile ihtiyaç duymuyorum çünkü Üstad'ın diğer eserleri gibi bu kitapta okunması gereken bir eser kesinlikle.

Üniversitede Necip Fazıl üzerine tez hazırlarken okumuştum. Tiyatro eserleri arasında en beğendiğim diyebilirim. Bir sözü vardır ki kitabı özetler bana. "Eğer seni affedersem, bu dünyada affedilmedik tek bir insan kalmaz."