Bundan birkaç yıl önce çıkardığımız (Fikir ve Edebiyat Tarihimizde İzmir) adlı kitabımızın önsözünü şu cümlelerle bitirmiştik: "Bu satırlarda yalnız ilmin ve yalnız bir şey yapmış olmak isteğinin ham güvenişi değil, belki her endişenin üstünde, (en ufak bir vatan köşesinde bile faydalı olmaktan daha büyük hiç bir zevk)in olamayacağına bütün varlığıyla kanmış bir yüreğin samimi, karşılıksız heyecanı çalışmıştır. Okuyucularımızın bizi ancak bu noktadan hükümlerine değerli göreceklerinden şüphe etmiyoruz." Sona doğru da, kitabı kendilerine tahsis ettiğimiz kıymetler için şöyle demiştik: "Bunlar ne büyük birer âlim, ne de ilk elden şöhretle şişmiş birer edebi değerdiler. Her biri eserlerinin henüz ilk taşını dikiyorlardı ve bu taşlar yontulmuş, cilalanmış mermer anıtların bütün mimari güzelliklerinden yoksuldular... Fakat bu yontulmamış, hemen yerden alındığı gibi dikilen taşlar, bir hududun çizgisini yaptılar ve bir başlangıcın izini çektiler. Ondan sonra gelenler belki çok daha parlak ve işli eserler diktiler amma, bunların hepsi, bu ilk hudut çizgisinin berisinde kaldılar." Bu satırlardaki duyguyu, biraz daha açık bir hakikatle büsbütün tarihin önüne çıkarmak için de, şu son hükümleri, o satırlara bağlamaktan çekinmemiştik: "Bugün, elli senelik bir devrin olgun ve tecrübeli çağlarından beriye kalan bir zaman parçası içindeyiz ve bu geçmiş zamanlara bu yarım asrın mesafesinden bakıyoruz. Medeniyetin ve yıllarca birbirini besleyerek gelişmiş bu kadar zengin imkânların tuttuğu bugünkü şartlar ortasında, İzmir'in fikir hayatı, bu geçmiş günlere hazin bir fütur ve utanç duygusu ile bakmayacak mı?" . Şüphesiz ki İzmir'i, tarihi boyunca, büyük Avrupa sermayesinin bir hinterlandı ve bir (mahreç) noktası görmeğe alışmış; İzmir'in hayatını ancak Kordonboyu'nu şişiren mal çuvallarının ve taşıyan insan sırtlarının sayısı içinde görerek, onda Türk varlığının geniş vatan dairesini çeviren büyük ve (bölünmez) bütünlüğünden apayrı bir (parça) görmeğe varmış…
