Gogol'un yine eleştirel tarzını ortaya koyduğu bir hikaye Bir Delinin Hatıra Defteri.
Dağınık, sefil bir haldeki ve akli dengesi yerinde olmayan, halüsinasyonlar gören bir alt düzey bir memurun gözünden Rus Bürokrasisinin durumu gözler önüne serilmektedir.
Kendini üstün gören, alt düzey memurları ezen üst düzey memurlar, kadın peşinde koşan subaylar, sansür, memurun ekonomik durumu, torpilli iş yapmayan memurlar bütün bu hususlar kısacık hikayede ele alınan hususlar.
Temelde memur kesimine yönelik keskin eleştirilerin olduğu bir hikaye.
Deliliği iyice artan ve ölümü tek kurtuluş olarak gören bir memurun gözünden dünya....