Sözler ve Alıntılar
Okumanın kendisi de hayret edilecek bir iştir: Ağaçtan yapılmış ince, düz bir şeye bakarsınız; bunu yaptığınız sırada, yazarın sesi kafanızın içinde konuşmaya başlar. (Merhaba.)
Şempanzelere işaret dili öğretildiğinde
Vakvaklayarak bir havuza inen ördeği ilk olarak gören Washoe «su kuşu» işaretini yaptı; bu söz, İngilizce ve diğer dillerde kullanılanın aynıdır, fakat Washoe onu o anda buldu. Elmadan başka yuvarlak meyva görmemiş olan, fakat ana renklerin işaretlerini bilen Lana, bir teknisyenin portakal yediğini fark edince «portakal rengi elma» işaretini verdi. Bir karpuzun tadına bakan Lucy onu, «şeker içecek» ya da «içecek meyva» olarak tarif etti ki, bu aslında İngilizce’deki «water melon» kelimesiyle aynıdır. Fakat, turpla ilk kez ağzı yanan Lucy, daha sonraları onları hep «ağlatan zararlı yiyecek» olarak tanımladı. Washoe’nun kupasına gizlice küçük bir oyuncak bebek konduğunda, onun karşılığı «içkimde bebek» oldu.
Bizler, yıllar boyunca acı, yaralanma ve vücudun bütünlüğüne karşı yapılan tecavüzleri kan kaybetmeyle bir arada düşündük; başka birisinin bir yerinin kanadığını gördüğümüzde bir acıma hisseder veya o kişi yerine acı duyarız. Onun acısını biliriz. Çok değişik insan toplumlarında tehlikeyi belirlemek için veya “dur” işaretlerinde kırmızı rengin kullanılmakta olmasının kuşkusuz nedeni budur.
İnsanın Yükselişi
«Uzun Çocukluk Dönemi» adlı son bölümde, diğer türler göz önüne alındığında, bizim yaşam süremize oranla çok uzun geçen bir süreyi tarif ederek, gelişmekte olan genç insanların yetişkinlere olan bağımlılıklarını ve olağanüstü esnekliklerini belirtip, onların çevre ve kültürlerinden yararlanarak öğrenme yeteneğini gözler önüne serer. Yeryüzündeki organizmalar kendilerindeki bütün bilgileri, yaşamları boyunca genetik yolların dışında kazandıklarından daha çok, kendi sinir sistemlerine daha önceden “yerleştirilmiş” genetik öğretilere borçludurlar. İnsanlar ve aslında bütün memeliler içinse durum değişiktir. Bizlere aktarılmış olan genetik miras, davranışlarımızı hâlâ dikkati çekecek kadar kontrol altında tutmaktaysa da, kısa zaman süreleri içinde yeni davranış ve kültür patikalarını aydınlatmakta beynimiz aracılığıyla çok zengin fırsatlardan yararlanmışızdır. Doğayla aramızda bir tür pazarlık vardır: Çocuklarımızı yetiştirmek her ne kadar güç olacaksa da, onların yeni şeyleri öğrenme kapasiteleri insan soyunun devamlılık şansını büyük ölçüde arttıracaktır. Ayrıca, insanoğlu varoluş süresinin en son dönemindeki, o yüzdelerle ölçülebilecek ufacık zaman çerçevesinde yalnızca genlerin dışında değil, aynı zamanda bedensel bilgilerin de dışında yer alan şeyler icat etmiştir: Vücutlarımızın dışında bilgilerin depolanması demek olan yazı, bunların en belirgin örneğidir.
her cümleyi paylaşacağım bu gidişle :)
“Nesneleri yabancı ya da rastgele konmuş yasalardan kurtarabilirsiniz, fakat kendi doğasındaki yasalardan hayır... Üçgenlere, üç kenarlı hapishanelerini yıkmaları konusunda cesaret vermeyin, buna girişmeyin... Bir üçgen kenarlarından kurtulacak olursa, yaşamı acıklı bir şekilde sona erer.”
Bazı kanıtların ortaya koyduğu gibi, solakların okuma, yazma, konuşma ve aritmetik gibi sol yarıküre işlevlerinde sorunlarla karşılaşmaları daha büyük bir olasılıktır; öte yandan hayal gücü, örnek tanıma ve genel yaratıcılık gibi sağ yarıkürenin alanına giren işlere bunlar daha yatkındır. Bazı veriler, insanların genetik yönünden sağ-elliliğe eğilimli olduklarını göstermektedir. Örneğin, rahimde geçen dönemin 3. ve 4. üncü ayındaki ceninin sağ elindeki parmak izi sayısı, sola göre daha fazladır ve bu fazlalık, rahim içinde olduğu kadar doğum sonrasında da devam eder.
Şempanzeler büyük beyinlere sahiptirler; neokorteksleri de iyi gelişmiştir. Onlar ayrıca, uzun çocukluk ve esneklik dönemleri geçirmiştir. Acaba şempanzeler soyut ve karmaşık olarak düşünebilirler mi? Eğer zeki iseler, neden konuşmuyorlar?