Ciddi Olmanın ÖnemiOscar Wilde

Okumuş olduğum en iyi oyunlardan biri olmakla birlikte üzerinde epey düşündüğüm oyunlardan birisidir. Yazıldığı dönemi ele alırsak özellikle üst sınıf halkın iki yüzlü oluşu, gereksiz sohbetlerini , saçmalıklarını eleştirdiği önemli oyunlardan birisidir.Üst sınıf toplumun acınası gerçekliğini kendileri gibi saçma karakter ve olaylar kullanarak sade bir dille bu oyunda yansıtmış. Son derece başarılı. Konuların çok saçma, karakterlerinde çok yapmacık olması okurken biraz sıksa da aslında düşününce ne kadar da ustaca yazılmış olduğunu çok iyi anlayacaksınız...

Çok eğlenerek okudum. Bana Şinasi'nin 'Şair Evlenmesi' ni birazda Shakespeare anımsattı. Tiyatro olduğu için sanırım. Kitabın Konusu kısaca şöyle;

Hikayemiz ya da tiyatromuz Jack'in kır hayatından arada sırada kaçmak için Ernest isimli kurmaca bir kardeşi oluşturmasıyla başlar. Ve bu isimle sevdiği kadınla nişanlanır. Jack genç, güzel bir kızın vasisidir. Ve bunu dostu Algernon'dan saklamıştır. Bunu öğrenen Algernon, Jack'den gizli olarak bu kızı görmeye gider. Kendini Jack'in kardeşi Ernest olarak tanıtır. Bir süre sonra da bu kızla nişanlanır. Devamında dörtlünün aynı yerde karşılaşması ve olayların komik gerçekliği anlatılır.

Aslında pek "okunacak" bir şey değil bu, daha çok tiyatroya gidip izlemeniz gereken bir oyun/eser.

Oscar Wilde özel hayatıyla zamanının sansasyonel adamı olarak kendisine büyük bir ün edinmiş olsa da aynı zamanda büyük bir edebiyatçı ve entelektüel olarak da her daim değerlidir. Özellikle politik duruşu, lafını esirgemeyen ve çoğu zaman sarkastik tavrıyla birleşince ortaya acı-tatlı bir iş çıkmış.

Bu oyunda yer alan E(a)rnest -siteye kaydolurken aldığım ismin babası olur kendisi- hayatı bir tarafıyla ciddiye alan, bir tarafıyla ciddiye alamayan, bir nevi arada kalmış bir adam. Kır hayatının ciddiyeti, sürekli çalışmaya dayalı döngüsü ve hayatın güzelliklerini pas geçen yaşam tarzı kahramanımızın kendisine Ernest adında hayali bir karakter yaratması ve bu sahte karakterle bambaşka bir dünyaya dalmasına sebep verir. Her şey bir ciddiyetsizlik ve şakadan ibaret gibi başlasa da ileride bu hayali karakteri de ciddiye alan ve hatta işi bu sahte kimlik ile tanıştığı bir kadınla sözlenmeye kadar götüren Ernest, bir yandan da taşralı bir kızla sözlüdür. Bir yanda aristokrat sözlüsü, diğer yanda taşralı sözlüsü ile işler sarpa sarar. Sonunda foyası ortaya çıkınca "ciddi ciddi komik" olaylar dökülüverir ortaya.

Dönemin siyasi otoritesi (Victorian dönem) kadın erkek ilişkilerine bile karışarak "flört ettiğiniz insanla evlenmeniz ciddiyettendir" benzeri flört karşıtı ve faşist söylemlerde bulunmuş, Oscar Wilde gibi özgür fikirli bir yazar da buna tepkisini bir oyun boyunca bu flört etme, ciddiyetsizlik, aristokrat, seçkin, ciddiyet gibi kavramlarla baştan aşağı ve olabilecek tüm şekillerde dalga geçerek göstermiştir.

Dediğim gibi, okumaktan ziyade oyununu bulup izlemek çok daha iyi bir seçenektir. Denk gelirseniz mutlaka tiyatroda görün. Zaman zaman çok gülecek, zaman zaman kendinizi çok "ciddi" bir vaziyette yakalayacaksınız.

Oyunun saf, yani metnin ham halini okumak maalesef beni epey yordu. Gerek sayfa üzerinde, gerekse sahnede eğer “çeviri” yani türkçe olarak okunacaksa ciddi bir uyarlamadan geçmesi gerekiyor.

Zira zaman da, bahsi geçen coğrafya ve kültür de bizim buralardan epey uzak. Bu yüzden, türkçe okunduğunda karakterlerin arasındaki diyaloglar anlam bütünlüğünü koruyamıyor.

Hoş bir kurgu, hoş bir mesajı içerse de, yukarıda bahsi geçen sebeplerden dolayı metin nüktedanlığını kaybettiğinde, “bayağı” esprilere mahkum oluyor. Monologlar da etkisini yitiriyor elbette. Belki anadilinde okumak daha tatmin edici olacaktır.

Kötü bir kitap demek pek doğru olmaz, ki bir kitaba kötü demek ne haddimize. Onca emeğe karşın.. Eğlenceli bir kitap lakin sonlara doğru artık olayı bir nebze de olsa anlayınca sanırım kitap biraz durağanlaşmaya başladı. Bu yüzden biraz sıkıldım ve okumayı yarım bıraktım.