1935 yılında Haber gazetesinde tefrika edilen Çingeneler, 1939 yılında kitaplaştırılmış.
1942 yılında CHP roman yarışmasına katılmış bu kitapla Osman Cemal Kaygılı.
CHP bir zamanlar böyle yarışmalar yapıyormuş.
Sait Faik “Osman Cemal’in Çingeneler’i muhakkak bir şaheserdir.Osman Cemal’in bu kitabı için röportaj kokuyor demişlerdi.Kokladım, mis gibi şaheser, bir hakiki roman, avantür romanı kokuyor.Fazla olarak bir de örf ve adet romanı” demiş.
Harmancı, göçebe Çingenelerle, Sulukule, Ayvansaray’da oturan yerleşik çalgıcı, şarkıcı Çingenelerin yaşamlarıyla ilgili geniş ayrıntılar barındıran kitabı ilgiyle okudum.
Nega kesko Anadoli nekler
Usti şilt e gumira ya vinera
Kaven tuki bahtali dünira
Leki te Bakira Capa miski…”
Tercümesi: Amcamın öküzleri, Anadolu yakasından Rumeli yakasına geçtiler. Onlarla birlikte seni alacak dünürler de geldiler. Uğurlu kademli olsun kız!… Durma kalk artık, ortalığı süpür, her şeyi derle topla… Ve yeni kalaylı bakırları al, pınara koş, dünürlere pınar suyu getir.(syf 94)
