Delinin Defteri - Burun - Palto - Neva Bulvarı

Birçok yayıncı iki veya üç öyküyü bir kitapta basmışken Sosyal Yayınlar dört öykü olarak basmış. Sanırım bunun nedeni eski bir yayın evi olması. Yayım tarihi de 2001 yılına ait. Bu kitabı kütüphaneden alıp okudum.

Kitap içerisinde özellikle palto öyküsünü merak ediyordum. Dostoyevski'nin "Hepimiz Gogol'un paltosundan çıktık" sözü okumamda büyük etken oluşturdu. Öykülerin içeriğinden bahsetmeyeceğim. Zaten hepsi kısa kısa. Fazla bilgi vererek büyüsünü bozmak istemiyorum.

Öykülerin hepsinde fantastik özellikler barındırıyor. Fantastik ögeler çok abartılmadan anlatılmış. Bu nedenle beğenerek okudum. Toplumundaki düzeni eleştiren, alay eden tarza yazılmış. Yer yer gülümsediğim çok oldu. Kolay okunuyor. Bunda çevirmen Mazlum Beyhan'ın da olduğunu düşünüyorum. Tavsiye edebileceğim bir kitap. Eski bir basım olduğunu bulamayabilirsiniz. Öyküleri bulduğunuz kitapları okuyabilirsiniz. İyi günler.

Farklı yayınevlerinin farklı öykülerle ( genellikle Burun ve Palto öyküleriyle birlikte yer alırken kimi yayınevleri Neva Bulvarı'nı kimi yayınevi ise Fayton'u da dahil etmiştir) yayımlanan bir öykü kitabı. Edebiyat dünyasına farklı pencereler açan öyküleri Mazlum Beyhan çevirisiyle okuyunuz. En çok anılan ismiyle şurada da bulabilirsiniz:
Bir Delinin Hatıra Defteri

Spoiler içerir.


Her yazarın bir derin yapısı vardır. Gogol’un derin yapısında “düşük dereceli memurluğun sıkıntıları” ve “Ruh halindeki aşırı sinirlilik”
söz konusudur.
Gogol’un hayatında bir süre düşük dereceli memur olarak çalışması ve 1. Nikola Döneminde yaşadığı sıkıntılar, yazarın psikolojisini derinden sarsmıştır. Bu durum, hikâyelerinin derin yapısının oluşumunda çok etkili olmuştur. Nitekim yazarın Neva Bulvarı’ndaki kahramanı Piskarev, karşılıksız aşkından dolayı intiharından önce çıldıracak gibi oluyor. Bir Delinin Anı Defteri isimli hikâyenin kahramanı çıldırıyor. (Psikozun primer düşünce süreci enfes işlenmiş.) Portre’nin kahramanı Ressam Çartkov, hikâyenin sonunda sinir hastası oluyor. Gogol, Çartkov’u da ölüsüne bile bakmaya cesaret isteyecek biçimde öldürüyor.

Martin Heidegger’in “Dil Varlık’ın evidir.” sözü ile Lacan’ın “Bilindışı, dil gibi yapılanır.” önermelerinden de yola çıkarsak Gogol’un hikâyelerindeki derin yapıya ulaşabiliriz. Sözgelimi “Palto” isimli hikâyesinde sıradan bir kalem memurunun sıkıntıları, “Burun” isimli hikâyede ise üst düzey makam sahiplerine duyduğu öfkeyi, aynı zamanda yüksek makamlara ulaşma arzusunu belirlemek mümkündür.

Akıcı, nehir gibi akan bir bulvar. Bir kaynağın geçiş töreni adeta. Gogol! Sevgili Gogol! Bazı yazarları okuyunca temiz kalpli olduğunu direk hissediyor insan. Gogol'ü daha çok sevdim ve seveceğim. Trajedi ve komediyi aynı hikayeye sığdırıp yeteneğini, aynı zamanda müthiş konusunun edebi şölenini gerçekleştirmiş Gogol. Ressam Piskarev, hovardalık etmeyi beceremeyen, her sanatçı ruhlu insanda olan o dehanın hafif aptallığını(!) üstünde taşımaktadır. Bir güzele arkadaşının gazıyla yaklaşır, ama her şey tersine döner. Çarpılır, deli gibi çarpılır. Öyle aşık olur ki, gerçeği hayali birbirine karıştırır. Rüyalarında görür onu ve görmek için de afyon alır. Ama kalbinin fidanı, sarı saçlı güzeli ahlaksız bir evde kalmakta, eğlenceden eğlenceye koşmakta, sabahlara kadar sarhoş olmaktadır. Duygularının ve hayallerinin temizliği karşısında bu durum, kalbini ikiye yarar. Yalnızdır. Uysal, sevimli, sevgi dolu, dahi. Kendini eve kapatır, afyon alıp tekrar onu rüyasında görmek ister. Bir gün bir İran 'lı kendisinden bir dilber resmi yapmasını ister. Ama öyle bir dilber olmalı ki bu, bakan şaşıp kalmalı. Aynı şey geldi değil mi aklınıza? Aşkıyla yaparsa resmini, ortaya nasıl bir şey çıkacağını düşündüğümde ben bile coşuyorum. Ama öyle olmaz, boğazını kesip intihar eder Piskarev.
Toplumun yüzeyselliğinin, ahlaksızlığının dehaları, sanatçıları ne duruma getirdiğinin apaçık bir göstergesidir bu hikaye. Derinlik bilmeyen, haz peşinde koşmaktan kör olmuş yığınların anlam mekanizmalarını kaybedip değerli olanı görememe rahatsızlığının, derinden yaşayan insanı yaşamdan koparmasının trajik hikayesidir Neva Bulvarı. Tekrar tekrar okunması gereken bir hikaye.