Demokritos ile Epikuros'un Doğa Felsefeleri

Atom, madde, kütle gibi kavramlar ve kavramların tanımlamaları insanlık tarihi kadar eskidir. Madde dediğimiz olgunun ne olduğu ve yapısının hangi parçacıklardan oluştuğu eski felsefeciler, düşünürler tarafından merak konusu olmuş ve bu bilinmeze dair teoremler sunmuşlardır.

Felsefeciler maddenin yapıtaşlarına dair ellerinde bilgi ve gözlem yapabilecekleri materyal olmadığı için akli yöntemlerle sorgulamalar yapmış ve kendilerince cevaplar bulduklarını sanmışlardır. Konu'nun felsefi mecraca ilgilenilmesi ve akli delillerle ortaya konmaya çalışılması günümüzde gerçek verilerin ışığında bakıldığında ütopik ve varsayımsal durmaktadır. Sonraki nesiller kendi duyularını aşan gözlemler yapabilmek adına alet ve makineler geliştirmiş, bu sayede maddeye dair sağlam veriler elde edebilmişlerdir. Sonuç olarak günümüz bilimi asırlardır süregelen bu bilinmeze net cevaplar sunmaktadır. Bugün ortaya konulmuş olan teoremlerle, eski çağlarda akli yöntemlerle ortaya konular veriler arasında paralellikler olduğu gibi, eski bilgileri çürüten bilgilere de sahip bulunmaktayız.

Kitap, aslen Marx'ın kendi doktora tezidir. Eser Epikür'ün o dönem doğa olarak nitelenen madde ve tabiat olayları hakındaki görüşlerini ve Demokritos-Epikür kıyasını ve uzlaştıkları noktaları ifade etmektedir. Demokritos malumunuz atom kavramına dair ilk görüşleri ortaya atan kişidir. Kendisinden sonra Epiküros'da bu görüşleri almış, incelemiş, bazı konularda yakın fikirler sunsa da bazı konularda muhalif davranmıştır. İşte kitabın net olarak konusu budur.

Eserin bizim açımızdan önemi ise; Marx'ın kuramlarını oluştururken etkilendiği eserlerden olmasıdır. Marx'ın ortaya koyduğu görüşlerin yol haritasındaki duraklardan birisi olarak da kabul edilmelidir. Epiküros'un madde kavramı, töz, tin ve karşıtlık ilkeleri Marx'ın zihinsel süreçlerini bir miktar etkilemiştir. Şahsi kanaatim Marx'ın, Epikür'ün maddeye dair önermelerinden çok, insan hayatına dair görüşlerinden ve Epikür sonrası kurulan ilk komün toplumlardan etkilendiği şeklindedir.

Eser üzerine söyleyebileceklerim bu kadar olmakla birlikte, eseri hem Sol hem de Ayraç yayınlarından okuduğumu da belirtmeliyim. Kendi gözlemlerime göre Sol Yayınları daha sade bir sunum yapmıştır. Ayraç Yayınları ise kısmi olarak bazı orjinal metinlere yer vermesi ve ayrıntılı kaynakçasıyla göz doldurmaktadır. Ayrıca Ayrıntı Yayınevi eserin sonunda Ploutkos'un Epikür'ün dinbilimine dair önermelerine karşı yaptığı saldırıya? eleştiri adı altında bir ek de koymuştur.

Keyifli okumalar dilerim.

Materyalizmin iki büyük temsilcisi Demokritos ile Epikuros'u anlamak adına faydalı bir eser. Yeterli mi peki? Felsefe tarihine sunduğu katkıdan öte Marx'ın parlak üslubunu görebilmek için okunmalı bence. Marx'ın entelektüel geçmişini izlemek için de bir fırsat. Konunun uzmanlarını değil, meraklılarını doyuracak bir eser. İyi bir başlangıç.