İzmir, Cumhuriyet’in kuruluşundan ve şehrin yanmasından önce çok kültürlü, çok cemaatli, çok uluslu ve çok kimlikli özelliğiyle kozmopolit ve tipik bir liman kenti idi... Kentin bu özelliği onun üstüne yapılan araştırma ve çalışmaların karakterini de etkilemiştir. Bu kitap, ilk kez 1817’de Konstantinos Oikonomos tarafından İzmir Üzerine İnceleme adıyla Rumca yayımlanır. 1868’de Slaars, Oikonomos’un çalışmasını oldukça önemli eklerle zenginleştirerek Fransızca’ya çevirir. 1932 yılında ise, kitap bu kez Arapzade Cevdet tarafından o günün diline çevrilir. Ancak bu çeviri, gerek günümüz diline uzaklığı, gerekse Arapzade Cevdet’in -deyim yerindeyse- keyfi çıkarma ve eklemelerinden ötürü tartışmalıdır. Bu nedenle elinizdeki kitap, Oikonomos ve Slaars’ın orijinal metinlerine sadık kalınarak yayına hazırlanmıştır. “Tarihinin başlangıç dönemi destanlar çağının karanlığında kaybolup giden İzmir kenti, çeşitli nedenlerle, arkeoloğu, tarihî sikke derlemecisini, tarihçiyi, eski dillerle uğraşanları, ticaret erbabını ve genel olarak burada yaşayan ya da burayı ziyaret etmiş kişileri ilgilendirir. Böyle iken, bu kent hâlâ hasat için çift sürülecek çok geniş bir alana sahip olmasına rağmen onun tarihini yazacak bir tarihçi bulamamıştır…” Slaars geçen yüzyılda, İzmir üzerine yapılan araştırmaların yetersizliği konusundaki düşüncelerini böyle kaleme almıştı. Ancak günümüzde gerek akademisyenler, gerekse amatör tarihçilerimiz İzmir’in bu bâkir topraklarını yeni yeni keşfetmeye başladılar. Bilge Umar’ın titiz ve yetkin çevirisi ve de ciddi emek ürünü eklerle zenginleştirerek yayına hazırladığı bu kitap, bu mümtaz şehrin tarihi üzerine kaleme alınmış en önemli klasiklerden biridir.
“Kutsal Meles’e karşı, Pagos’un tepesinde oturacak olanlar,
eskisine oranla üç hatta dört kat daha mutlu yaşayacaklar.”
Slaars
