Ceza kanunlarının mecburiliği ilkesi gereği, bir ülkede geçerli olan ceza kanunları, kural olarak, bu kanun hükümlerini ihlâl eden bütün kişiler bakımından herhangi bir ayrım yapılmaksızın uygulanır. Ancak, bazı durumlarda suçu işleyen(ler) çeşitli sebeplere dayandırılarak cezalandırılmamaktadır. Sayısı fazla olmayan bu durumlara ilişkin, iç hukukta örneğin cumhurbaşkanının kişisel suçları sebebiyle sorumsuzluğu, milletvekillerine atfedilen yasama dokunulmazlığı gösterilebilecekken, uluslararası hukukta en belirgin örneklerden birini diplomatik temsilcilere tanınan ceza yargısından muafiyet teşkil etmektedir.
Uluslararası ilişkiler ve özellikle de hukuk açısından bakıldığında, diplomatik temsilcilere tanınan ayrıcalık ve bağışıklıklar uluslararası hukukun bu alandaki en eski kurallarını teşkil etmesine karşılık, zaman zaman beraberinde tartışmaları getirmiş ve gelinen son nokta devletler arasındaki genel uygulamayı benimseyen 1961 tarihli Diplomatik İlişkilere Dair Viyana Sözleşmesi ile de de jure olarak ortaya konulmuştur.
Bu çalışmada, genel olarak diplomatik ayrıcalık ve bağışıklıkların ceza yargılamasından muafiyeti incelenecektir.
Konu Başlıkları
1961 Tarihli Diplomatik İlişkilere Dair Viyana Sözleşmesi
Diplomatik
İçindekiler
Önsöz 7
Kısaltmalar 13
GİRİŞ 19
I. BÖLÜM
GENEL BİLGİLER
I. Kavramsal Tartışma: Diplomatik Ayrıcalık, Bağışıklık ve Dokunulmazlık Kavramlarının Tanımı ve Birbirinden Ayırt Edilmesi 27
II. Diplomatik Ayrıcalık ve Bağışıklıkların Tarihî Gelişimi 35
III. Diplomatik Ayrıcalık ve Bağışıklıkların Hukukî Dayanağı 40
A. Diplomatik Ayrıcalık ve Bağışıklıklara Dair Hukukî Dayanağı Oluşturan Temel Teorilere Genel Bakış 40
B. Diplomatik Ayrıcalık ve Bağışıklıklara Dair Teorilerin Uygulamadaki Görünümleri 43
C. Diplomatik Ayrıcalık ve Bağışıklıklara Dair Hukukî Dayanaklar Konusunda Doktrindeki Birtakım Düşünceler 44
IV. Diplomatik Ayrıcalık ve Bağışıklıkların Uygulanmasına Dair Uluslararası Hukuktaki Genel Durum 46
V. Diplomatik Ayrıcalık ve Bağışıklıkların Ceza Hukuku Bakımından Hukuki Niteliği 65
II. BÖLÜM
DİPLOMATİK MİSYON ÜYELERİNİN, YAKINLARININ VE
ÖZEL HİZMETÇİLERİNİN CEZA YARGISINDAN
BAĞIŞIKLIĞININ KAPSAMI
I. Genel Olarak 79
II. Diplomatik Rütbeyi Haiz Misyon Üyeleri 79
A. Genel Olarak Diplomatik Rütbeyi Haiz Misyon Üyeleri 79
B. Diplomatik Misyon Şefi Hariç Diplomatik Rütbeyi Haiz Misyon Üyelerinin Tespiti Sorunu 81
C. Diplomatik Rütbeyi Haiz Misyon Üyelerinin Durumuna Dair Bazı İstisnaî Hususlar 85
III. Diplomatik Rütbeyi Haiz Misyon Üyelerinin Aile Üyeleri 89
A. Genel Olarak 89
B. Diplomatik Rütbeyi Haiz Misyon Üyelerinin Aile Üyelerine Tanınan Diplomatik Ayrıcalık ve Bağışıklıkların Nedenine Dair Genel Bir Değerlendirme 91
C. Aile Bireyi Kavramı 93
D. 1961 Tarihli Viyana Sözleşmesi m. 37/1 ile m. 38/1 Arasındaki Etkileşime Dair Bir Değerlendirme 105
IV. Diplomatik Misyonun İdarî ve Teknik Personeli ve Onların Aile Üyeleri 106
A. 1961 Tarihli Viyana Sözleşmesi’nin İlgili Hükümlerinin Değerlendirilmesi 106
B. Diğer Sözleşmelerdeki Konuya Dair Düzenlemelerin Değerlendirilmesi 107
V. Diplomatik Misyonun Hizmetli Kadrosunun Üyeleri ve Diplomatların Özel Hizmetçileri 109
A. Kavrama Dair 109
B. 1961 Tarihli Viyana Sözleşmesi’nin Konuya Dair Düzenlemesi 110
C. Diğer Sözleşmelerin Konuya Dair Düzenlemeleri 113
D. Özel Hizmetçilerin Diplomatik Ayrıcalık ve Bağışıklıklarına Dair Tarihî Perspektif 115
VI. Diplomatik Kurye ve Ceza Yargısından Bağışıklığı 117
A. Genel Olarak 117
B. Diplomatik Kurye Kavramının Tanımlanması 119
C. Diplomatik Kuryenin Ceza Yargısından Bağışıklığının Değerlendirilmesi 120
III. BÖLÜM
DİPLOMATİK BAĞIŞIKLIĞA SAHİP KİŞİLERİN SUÇ TEŞKİL EDEN EYLEMLERİ KARŞISINDA BAŞVURULABİLECEK HUKUKÎ YOLLAR
I. Genel Olarak 127
II. Kabul Eden Devletin Başvurabileceği Hukukî Yollar 132
A. Diplomatın Uyarılması 132
B. Diplomatik Temsilcinin Persona Non Grata İlân Edilmesi 132
C. Diplomatik İlişkilerin Askıya Alınması veya Kesilmesi 135
III. Gönderen Devletin Başvurabileceği Hukukî Yollar 137
A. Gönderen Devletin Mahkemelerinde Ceza Davası Açılması 137
B. Gönderen Devletin Kabul Eden Devlette Yargılama Yapılabilmesi İçin Diplomatik Bağışıklıktan Feragat Etmesi 139
IV. Dokunulmazlıkların İhlâli Karşısında Başvurulabilecek Yollar Konusunda Öğretideki Öneriler 147
Sonuç 155
EKLER
1961 TARİHLİ DİPLOMATİK İLİŞKİLERE DAİR VİYANA SÖZLEŞMESİ 165
VIENNA CONVENTION ON DIPLOMATIC RELATIONS (1961) 187
1963 TARİHLİ KONSOLOSLUK İLİŞKİLERİNE DAİR VİYANA SÖZLEŞMESİ 209
VIENNA CONVENTION ON CONSULAR RELATIONS (1963) 251
Bibliyografya 293
Kavram Dizini 319
