İnsan, varlık sahnesinin şeref misafiri olarak dünyaya gelir. Ancak o, bu şerefini çoğu zaman kavrayamaz, kavrasa da koruyamaz ya da geliştirip büyütemez. İçinde sırlanan nice istidat tohumlarının yeşermesine, gelişip boy atmasına fırsat ve belki de imkân bulamaz. Kimi zaman gafleti, kimi zaman cehâleti, kimi zaman da yanlış ellere ya da yollara düşmesi sebebiyle kendine yazık eder.
Fıtratın beyaz sayfasına rastgele çizikler atarak, güzel bir sanat eseri ortaya çıkarmak, mümkün değildir. Yine aynı şekilde yanlış bilgi ya da yönlendirmelere kanarak, sıhhatli bir gelişim yolculuğunda ilerlemek de söz konusu olamaz. Öyleyse sinemizde barındırdığımız insaniyet tohumunun, bereketli bir şekilde dal budak salması ve hatta meyveye durmasın için usul ve üslup ne ve nasıl olmalıdır?
İşte burada insanı varlık sahnesine çıkaran Yüce kudretin, onu niçin var ettiği sorusuna doğru bir cevap vererek işe başlamak gerekiyor. Esasen insanlık tarihi boyunca eğitim hedeflerinin, metodolojilerinin ve sonuçlarının belirlenmesinde ve değerlendirilmesinde, belki de en belirleyici nokta, bu sorunun cevabına verilen farklı yaklaşımlarda saklıdır. Şöyle ki:
Kimileri böyle bir yaratıcıyı yok sayarak işe başlar. Hayatı rastgele, içinden geldiği gibi, diğer bir ifadeyle terbiye görmemiş nefsânî içgüdülerine (nefsinin hevâsına, libidosuna) tam teslimiyet göstererek yaşar. Böylelerinin eğitimden ve terbiyeden anladığı, nefsinin arzularını en üst düzeyde tatmin etmeye vesile olacak bir takım bilgi ve becerileri kazanmak, sertifakalar ve diplomalar elde etmek ve nihâyet şu dünya hayatında, benzerleri arasında itibar sahibi olabilecek bir noktaya ulaşabilmekten ibarettir.
Kimileri de vardır; Yüce Yaratıcıyı kabul etmekle birlikte, kendi aklını ve tecrübesini daha güvenilir bulur. Böyleleri de Hak’dan gelen mesajları bilip öğrenseler de, onları birincil referanslar olarak görmezler ve sıradan bir bilgi mesabesinde değerlendirirler. Bu itibarla da, kendi kişisel gelişimlerinde ve terbiyelerinde, söz konusu ilâhî mesajları yol gösterici kılavuzlar ve işâretler olarak benimsemezler. Elde ettikleri neticeleri itibariyle de, birincilerden çok da farklı sonuçlara erişemezler.
İlâhî mesajları kendi gelişim seyirlerinde belirleyici bir referans olarak görenler arasında da farklı yaklaşımlar vardır. Bunlardan bazıları, ilâhî mesajları, kendi ön kabulleri çerçevesinde yorumlayıp, istedikleri gibi anlamak isteyenlerdir. Esasen bu gibi kimseler de, görünürde Rabbânî ölçüler içinde hareket ediyor gibi olsalar da, hakikatte kendilerini vahyin peşinde değil, önünde gören kimselerdir. Diğer bir ifadeyle böyleleri, vahye teslimiyet göstermek değil, vahyi teslim almak gibi gizli bir iddianın bilerek ya da bilmeyerek içine düşmüşlerdir.
Eğitimin hedefi, usûlü ve neticelerinde Rabbe güvenip dayanan ve O’na tam teslim olma yolunda çaba sarfeden kimseler ise, işte Rabbin terbiyesine girenler ancak böyleleridir. Hak mektebinin talebeleri olan bu kimseler, sonuçta Rabbânîler olarak yeryüzünde Hakk’ın temsilcileri ve şahitleridirler. Bu gibilerin özlerinde ve yüzlerinde çok farklı bir nûrânî boya vardır. Bütün âlemlerin yaratıcısı, sahibi ve terbiye edicisi olan Rabbimiz, işte bu terbiye sırrına işâretle buyurur ki:
“Siz Allah’ın verdiği rengi alınız. Allah’ın boyasından daha güzel boya vuran kim olabilir? "Biz ancak O’na ibadet ederiz (deyiniz). (Bakara Sûresi, 138)
