Öyleyse, insan yaşamında sistemli öngörülemezliğin birbirinden
farklı, ama çoğu kez birbiriyle bağlantılı dört kaynağına sahibiz.
Öngörülemezliğin, yalnızca açıklanamazlığı gerektirmediğini
değil, aynı zamanda, varoluşunun da katı belirlenimciliğin hakikatiyle
bağdaşabilir olduğunu vurgulamanın önemine inanıyorum.
Varsayalım ki, gelecekte bir gün, insan davranışlarının önemli bir
bölümünü taklit edebilecek bir bilgisayar ve bilgisayar programı
geliştirdik -ki böyle olmaması için hiçbir neden göremiyorum. Bu
bilgisayarlar hareketli olacak, gerekli bilgiler üzerine düşünme, bu
bilgileri edinme ve dönüştürme gücüne sahip, birlikte çalışmak kadar
rekabet etmeye de meyilli olacak ve alternatif eylem biçimlerinden
birisine karar vermeyi de gerçekleştirebilecekler. Şimdi, bu
tür bir durumda, bu bilgisayarların, aynı zamanda, hem tamamen
belirlenmiş, mekanik ve elektronik özel bir sistem olacağını, ama
hem de yukarıda belirtilen dört öngörülemezlik türünden yakasım
kurtaramayacağını kavramak önemlidir. Bunların hiçbiri, tamamen
bizler için söz konusu olan aynı sebeplerden dolayı, kökten kavramsal
yeniliğe veya gelecekteki matematiksel tanıtlara ilişkin öngörüde
bulunamayacaktır. Bunların hiçbiri; henüz verilmemiş kararlarının
sonuçlarına dair öngörüde de bulunamayacaktır. Her biri,
diğer bilgisayarlarla gireceği ilişkilerde, bizi şaşırtan aynı oyun-kuramsal
karmaşanın içinde boğulacaktır. Ve hepsi de -güç azalması
gibi- beklenmedik dışsal olaylara maruz kalabilecektir. Bütün bunlara
karşılık, her bilgisayarın her bir hareketi ve kendisi, mekanik
veya elektronik açıdan tamamen açıklanabilir olacaktır.
Bunun zorunlu sonucu olarak, davranışlarının etkinlik düzeyinde
betimlenmesi -karar verme, ilişki kurma, amaç edinme ve benzerleri-,
mantıksal ve kavramsal yapı bakımından, yine onların
elektriksel yeti düzeyindeki davranışlarının betimlenişinden oldukça
farklı olacaktır. Bir betimleme biçimini diğerine indirgeme nosyonuna
açık bir anlam vermek de zorlaşacaktır; dolayısıyla da, bu
durum eğer bu imgesel, ama olası bilgisayarlar için geçerli ise bizler
içinde geçerliymiş gibi görünüyor. (Aslında bizlerin bu tür bilgisayarlar
olduğunu söylemek uygun gibi geliyor.)