Erzurum Kongresi Sözleri ve Alıntıları
Erzurum Kongresi sözleri ve alıntılarını, Erzurum Kongresi kitap alıntılarını, Erzurum Kongresi en etkileyici cümleleri ve paragragları 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Anadolu'daki olayları dikkatle izleyen İngilizler, ilk günden beri açıkça milli mücadele taraftarı olan, Yarbay Halit Bey'in tümeni başında Trabzon bölgesine gönderilmesine şiddetle itiraz ettiler, görevinden alınmasını istediler. İstanbul Hükümeti de İngilizlerin bu isteğini kabul ederek Halit Bey'i İstanbul'a çağırmıştı. Fakat Halit Bey İstanbul'a gitmedi. Kolordu Komutanı Kâzım Karabekir Paşa ile görüşüp anlaştıktan sonra görevinden ayrılmış gibi Bayburt'a gidip saklandı. Böylece Halit Bey'in görevinden alındığı gibi bir durum yaratılarak itiraz ve şikâyetler önlendi, fakat tümeni yine Bayburt'tan Halit Bey idare etti.
Sayfa 54Kitabı okudu
"İstanbul'da göz önündeyiz. Düşman içimizde ve maalesef hâkim vaziyettedir. Teşkilat yaptığımızı sezince fırınları kapatıp halkı ekmeksiz, ve boruları kesip susuz bırakabilir. En isabetli hareket, şimdilik, burayı bırakıp Anadolu'ya geçmek ve orada teşkilat yapmaktır."
Rumlar ve Ermeniler, yurdun her tarafında, tatlı hayaller, büyük gayretler ve şımarıkça taşkınlıklar içinde idiler. Boğazların işgali, İtilâf Devletleri donanmasının İstanbul'a geçişi, savaş gemilerinin limanlara uğrayışı bu taşkınlıkkarı daha da artırıyordu. Türk halkı büyük kuşku içinde idi.
Trabzonlular eşsiz bir milli mücadele heyecanı içinde kadını erkeği ile yediden yetmişe silahlı savunma kararında idiler. (İ.S. Kalkavanoğlu, Milli Mücadele Hâtıralarım: 10-12)
Tayin emrinden sonra görev ve yetki talimatını da alan Mustafa Kemal Paşa, 14 Mayıs akşamı, yemeğe, Sadrazam Damat Ferit Paşa'nın davetlisi oldu. Yine memleket meseleleri ve tutulacak yol görüşüldü. Mustafa Kemal Paşa, Sadrazam'ı tatmin eden, ona güven ve inan veren konuşmalar yaptı. Asım Us, Mustafa Kemal Paşa'nın, "Bunları aldatmanın devlet ve millet için lüzumlu olduğuna kanî bulunuyordum" dediğini anlatır. (A. Us, Gördüklerim, Duyduklarım, Duygularım: 41)
"Lazistan Türkleri de, Kürdistan Türkleri gibi, Çerkes Türkleri gibi aynı soydan geldiklerini, aynı babanın değişik isimli çocukları olduklarını, hepsinin kan kardeşi olarak aynı yerlerden buralara geldiklerini, kendilerinin de daha önceleri Legzler adı altında Kafkasya'da oturduklarını, o zaman da Kafkas Türkü olduklarını, sonra Legzlerin ikiye ayrıldığını, bir kısmının aynı yerde kalarak Lezgi adını aldıklarını, bir kısmının iki bin yıl kadar önce kıyılardan batıya göçerek Rize-Batum bölgesine geldiklerini ve Lazgi diye anıldıklarını, bu deyimin sonradan Laz şekline dönüştüğünü ve en az iki bin yıldan beri burada oturarak Kafkas Türklüğünden çıkıp Anadolu Türkü olduklarını biliyorlardı."
Sayfa 33 - Türkiye İş Bankası Kültür YayınlarıKitabı okudu
Erzurum Kongresi tam bir milli mücadele hareketi ve onun başlangıç hamlesidir.
Her ne kadar, hareketin basamağı Doğu Bölgesi'nin milli kuruluşları ise de (Madde: 1), amaç "vatanın bütünlüğü" ve "milletin bağımsızlığı"dır. Bu amaca varmak için de "milli kuvvetler"e dayanılacak, "milli iradenin egemenliği" sağlanacaktır (Madde: 2).
Kongre Beyannamesi
Erzurum Kongresi’nin Beyanname’sini teşkil edecek olan ana prensipler şöyle özetlenebilir:
•İlk maddede, Samsun ve Trabzon’u içine Aslanbey bugünkü idari bölümlemeye göre 25 kadar ili kapsayan Doğu Anadolu bölgesinin hiçbir sebeb ve bahane ile bölünmesinin ve Osmanlı topluluğundan ayrılmasının mümkün olmayacak derecede bir bütün teşkil ettiği,
Sayfa 98Kitabı okudu
Falih Rıfkı Atay, ad vermeden, "Gemi ocağına kömür yerine sürülenlerin hikâyesi uzun müddet tüylerimizi ürpertmişti" diyerek Topal Osman'ın kana susamışlığının derecesini anlatabilmek için "Ah, Mustafa Kemal Paşa o kadını bir elime verse, karşı koymak nedir, ona göstersem" dediğini açıklar. Topal Osman'ın, bir eline geçse, işkence ile öldürmek istediği kadın, Atatürk'e şiddet hareketlerinden kaçınılmasını rica eden Halide Edib Hanım'dır. (Topal Osman hakkında bkz. Yakın Tarihimiz, c. III, no.39: 396 ve c. IV, no. 42: 85)
:D
O sırada Erzurum'da vali vekili olan, Milli Mücadele'nin isimsiz kahramanlarından Rizeli Kadı Hurşit Efendi emri alınca doğruca Mustafa Kemal Paşa'ya gitmiş, "Tutuklanmanız hakkında emir aldım, lütfen zatıâlîlerini tutuklamama müsaade eder misiniz?" demiş. "Etmezsem ne olacak?" sorusuna da, hiç istifini bozmadan, "Ne olacak, hiçbir şey" deyip gülmüş.
Mustafa Kemal Paşa kürsüde idi ve üzerinde askerlik elbisesi, paşalık üniforması, padişah yaverliği kordonu vardı. Trabzon'un Giresun delegesi Mühendis İbrahim Hamdi Bey, Mustafa Kemal Paşa'ya hitapla, bu giyimle Kongre'ye başkanlık etmesinin doğru olmadığını, bunun delegeleri etkilediğini söyledi ve bundan sonra sivil elbise ile Kongre'ye gelmesini rica etti. Mustafa Kemal Paşa bu itiraz üzerine elbisesini değiştirdi ve öteki toplantılara sivil elbise ile geldi.
Her ne kadar Mazhar Müfit Kansu, askerlik mesleğinden istifa eden Mustafa Kemal Paşa'nın ilk kaygısının bir sivil elbise bulmak olduğunu ve ertesi günü, Erzurum valiliği görevinden ayrılmış bulunan Münir Bey'in jaketatayının temin edildiğini, o günden sonra hep bu sivil elbiseyi giydiğini, Kongre'ye de sivil elbise ile geldiğini anlatmakta, Cevat Dursunoğlu da bu anlatışı desteklemekte ise de, diğer görgü tanıkları bunu doğrulamamaktadırlar.
Mesela Kâzım Karabekir Paşa, samimi uyarmalarına rağmen Mustafa Kemal Paşa'nın paşalık üniforması ile padişah yaverliği kordonunu çıkarmadığını, Kongre'ye bu elbise ile gittiğini söylemektedir. (K. Karabekir, İstiklâl Harbimizin Esasları: 66)
Sayfa 94Kitabı okudu
Açılış
Erzurum Kongresi
Kongrenin açılış günü olan 23 Temmuz gelip çatmıştı. Milli birliğe doğru gidişim ilk büyük tezahürü bugün görülecekti. Hava güzeldi. Halk, büyük bir sevinç ve heyecan içinde sokakları doldurmuştu. Kongre içim tek katlı eski bir okul binası( Sansaryan Ermeni Okulu) hazırlanmıştı. (Bu bina sonradan yıkılmış ve yerine şimdiki Atatürk Yağı Usta Okulu binası yapılmıştır.) Kolordu bandosu marşlar çalıyordu. Kongre saat 11’de başlayacaktı. Delegeler okulun bahçesinde toplanıyorlardı. Hepsi de çok heyecanlı idiler. Kolay iş değildi. Dışardan, içerden, her yanından düşmanlar ve tehlikelerle sarılmış bir yurdun evlâtları, yok olmaktan kurtulma çabası içinde dünyaya meydan okumaya, Türk’ün yok edilemeyecek bir millet olduğunu apaçık göstermeye, Türk Milli Mücadelesinin milli birlik temelini atmaya hazırlanıyorlardı.
Sayfa 85 - Türkiye İş Bankası Kültür YayınlarıKitabı okudu
İlk anlaşmazlık milli birliğe doğru gidilecek yolun çizilmesinde oldu. Ve bu görüş ayrılığı Kongre sırasında değil, kongreden önce; Mustafa Kemal Paşa ile delegeler arasında değil, Mustafa Kemal Paşa ile Kâzım Karabekir Paşa arasında çıkmıştı. Kâzım Karabekir Paşa kademeli bir şekilde milli birliğe doğru gidiş taraflısı idi...
Mustafa Kemal Paşa ise, bir kademe ve bir hamlede milli birliğe varma düşüncesinde idi. Bunun için herhangi bir yerde ve mesela Sivas'ta yapılacak bir kongre ile bunun sağlanmasını istiyordu.
18 Ocak 1919'da, savaşta yenilen devletlerin katılmadığı, 32 devletin delegelerinden kurulu Paris Barış Konferansı başlamıştı. Ermeniler Kars–Ardahan bölgesini ve Trabzon Vilâyetinin bir kısmını istiyor, Gürcüler Batum'u almaya çalışıyor, Paris'e gitmiş olan, Karadeniz Rumlarından müteşekkil bir heyet, İnebolu'dan Batum'a kadar uzanan, o zamanki büyük Trabzon Vilâyeti ile Kastamonu ve Sivas vilâyetlerinin bir kısmını içine alan bölgede bağımsız Pontus devletinin kurulma kararını almaya uğraşıyordu.
Erzurum Kongresi'nde, Mustafa Kemal'in önderliğindeki hareket, şimdiye kadar ne Türkiye'de, ne de başka bir Doğu ülkesinde uygulanmamış biçimde, milletin bağrından çıkmış bir çoğunluk idaresi hareketi olacaktı.
Lord Kinross