Gemerek Nire Bloomington Nire türkülerimizin, manilerimizin, bilmecelerimizin doktoru; hocası Pertev Naili Boratav’ın “Hayatımın ilk övünülecek ve güvenilecek meyvesi” dediği İlhan Başgöz’ün serüvenli hayatının kısa hikâyesi.
Başgöz, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nü 1945’te bitirdi. Pertev Naili Boratav ve Wolfram Eberhard gibi önemli hocaların öğrencisi oldu. Enver Gökçe ile dostluğu fakülte yıllarında başladı ve Gökçe’nin ölümüne dek sımsıkı sürdü. Halk Edebiyatı Kürsüsü’nde asistanken siyasi nedenlerle kürsü kapatılınca Tokat Lisesi’ne sürüldü.
Edebiyat öğretmeni olarak iki yıl görev yaptığı Tokat’a pek çok yeniliği taşıdı. Şehrin kültürel ortamını zenginleştirdi.
Öğrencilik ve öğretmenlik yaşamı boyunca peşini bırakmayan komünist avına o da yakalandı. Sansaryan Han’da sorguya çekildi.
Ülkesinde akademi kapıları yüzüne kapatıldığı için 1960’ta ailesiyle birlikte Ford Vakfı bursuyla önce Londra’ya gitti. O sırada BBC’de çalışan dostu Can Yücel’le çokça birlikte oldu, Londra’yı onunla tanıdı ve şairliğe yakışır anılar biriktirdiler. California Üniversitesi Los Angeles Kampusu’nda iki yıl görev yaptı ve Educational Problems in Turkey kitabını yazdı. Ardından iki yıl Berkeley kampusunda çalıştı ve Andreas Tietze ile beraber Bilmece: A Corpus of Turkish Riddles kitabını yazdı.1965’te gittiği Indiana Üniversitesi’nin Ural- Altay Dilleri Bölümü’nde, Türk Araştırmaları Programı’nın yöneticiliğini üstlendi. Başgöz, Amerikan Folklor Derneği’nin onur üyesidir ve halen Bloomington’daki masasının başında, yıllarca biriktirdiği ses kayıtlarından halk hikâyeleri, türküler, maniler derlemektedir.
Bu kitapla Sivas, Gemerek’ten Indiana, Bloomington’a taşan, Türkiye Cumhuriyeti’yle yaşıt bir bilim adamı, doğduğu topraklara geri dönüyor. Bu hikâyeye eşlik eden Enver Gökçe, Yaşar Kemal, Andreas Tietze, Sabit Müdami, Fikret Otyam, Kemal Tahir, Aziz Nesin gibi nice dostlarını yâd ederek.
