Bilincin kendi kendisini gözlemlemesine baş vurmak ahlakçıların tuttuğu bir yoldur ve bu metodu psikolojiye sokan Montaigne'dir. Montaigne'den Pascal ve Descartes'a ve bunlardan da İngiltere'ye geçmiştir. Yeni sansüalizmi kuran Locke bunu bir metot olarak koymuş, Ecossais'ler, Hume, Thomas Reid ve ardından gelenler de kabul ettirmişlerdir. Aynı metodu Almanya'da psikolojiye uygulayan Wolf, Fransa'da Royer Collard olmuş; diğer yandan etki hallerini mizacı yüzünden çözmeyi evsen ve ilk gerçeği bilincin çözümlemesinden bekleyen Maine de Birane bu metodu Descartes ve Condillac'ların düşünceleriyle kaynaştırmıştır. XIX uncu yüzyılın filozofları bu hareketin arkasından gitmekten başka bir şey yapmadılar. Hatta deneysel metotların koruyucusu olan Ribot bile içten duyulmayan bir duygu hakkında hiçbir şey bilemeyeceğimizi söylemekten çekinmemiştir.
