Görmek / Göstermek
Hilmi UçanSözler ve Alıntılar
İbn Sina'nın da aşk'ın niteliği ile ilgili bir risalesi vardır (Sina: 1953). Bu risalesinde aşkın sadece insanlara özgü bir şey olmadığını; âlemdeki bütün varlıkların âşık olabileceğini söyler. Bitkilerden hayvanlara, taştan toprağa kadar her şeyin âşık olabileceğine inanır. Orkide çiçeği ile insanın konuşmasından söz edilir. Bu çiçek sevilirse, sevgi görürse çiçeğini açar denilir. Ayrıca, İbn Sina aşkı, Allah'ın varlığına delil olarak gösterir. İnsanın kâmil olmasının yolu da, ona göre, aşktan geçer. Aşk'ın niteliğini kavramak, açıklamak çok zordur. Aşkla ilgili yorumlar, olsa olsa, ancak aşkın gizemini artırmaktan başka bir işe yaramaz. Aşk; kavranamayan, açıklanamayan ya da herkesin kendine göre hissettiği bir güzelliktir.
Sayfa 12Kitabı okudu
Aşk ile şefkat en çok kullandığımız sözcüklerdendir. Bu kavramlar üzerinde, bu kavramlar arasındaki fark üzerinde düşünmenin; aşk ile diğer sözcüklerin, mesela şehvetin farkını yakalamanın bir hazzı vardır. Aşk; sevmek demek değildir sadece. Aşk, başkasına muhabbet etmemek demektir; yapışıp ayrılmamaktır. A-ş-k kökünden türetilmiş bir sözcük var: “Aşeka”. Bu sözcük, Türkçedeki “sarmaşık” adlı bitkiye verilen addır. Sarmaşık önce yeşerir, koparılırsa sararır, solar, hemen kurur ve incelir. Âşık da maşukundan ayrılırsa bu bitki gibi hemen solar, kurur, zayıflar.
İnsan niçin yeşerir, sonra sararıp solar? İnsanın neye âşık olduğu önemlidir. Paraya mı, tene mi, yeşilliğe mi, akan suya mı? Bunlara âşık olunmaz. Bunlarda haz, tensel ve duyusal bir haz vardır. Aşk sözcüğü ile “sevişmek kod adı altında tek gecelik ilişkiler ima edilir” (Bauman: 2008, 14). Ne var ki aşk, sevgiyi de şefkati de hazzı da şehveti de aşan bir anlama sahiptir. Aşk, bir ifrat durumudur; aşk, sevgi-yoğun bir hâlin adıdır. Aşk'ta aşırı bir bağlanma hâli vardır. Bu nedenle bazıları kendilerine “Aşk mı yoksa muhabbet mi daha çok övgürye layıktır?” diye sorulduğunda “muhabbet” cevabını vermişlerdir. Zira aşkta ifrat vardır. Aşk, insanın duyu organlarının kusurları görmesini engeller. Aşk bazı varlık ve nesneleri güzel kabul etmek konusunda insanın düşünme yetisi üzerinde etkili olan psikolojik bir rahatsızlıktır, bir vesvese hâlidir.
Sayfa 11Kitabı okudu
İbn-i Sina, risalesinde aşkın sadece insanlara özgü bir şey olmadığını; âlemdeki bütün varlıkların âşık olabileceğini söyler. Bitkilerden hayvanlara, taştan toprağa kadar her şeyin âşık olabileceğine inanır.
Arif sevdiğinden ayrı kaldığı için gurbettedir. Bu dünya sanatçıyı da doyuma ulaştırmaz. Arif de sanatçı da dünyanın ötesinde bir şeyler arar. Var olandan kaçarlar; var olanla yetinmezler. Sanat, insanın dünyada bulamadığını aramanın adıdır. Sanat, rasyonel düşünceden, akıldan uzaklaştıkça yücelir. Sanat, aklın egemenliğini kabul etmez; boyna geçirilen bir kement gibi kendini sürükleyecek aklı reddeder. Arif, irfan, tasavvuf, bilgelik, kemal düşüncesi de böyledir. Sanat ve bilgelik, sanat ve irfan bu noktada birleşir. Sanatı da bilgeliği de salt akılla açıklayamayız.
Sayfa 98Kitabı okudu
“Lafızların (sözcüklerin) hangi mana için konmuş olduğunu (bunların kapsamı ile ilgili umum, husus, iştirak durumlarını), yine lafızların ve ibarelerin manaya delaletteki açıkık ve kapalılık derecesi ile bunların (mantûk, mefhum, ibare, işaret vb.) delalet şekillerini iyice tanımadan söz konusu metinleri doğru biçimde anlamak ve onlardan isabetli hükümler çıkarmak mümkün değildir” (Şaban: 2009, 309).
Sayfa 95Kitabı okudu