Rus edebiyatının önde gelen yazarlarından L. N. Tolstoy (1828-1910), fikri yönü kadar edebi gücüyle de kendisini kabul ettirmiştir. Eserlerine yaşadığı dönemin olaylarını ustalıkla aktaran yazar, Kırım Savaşı sırasında orduda görev yapmış, o bölgedeki gözlemleri sonucu Hacı Murat, Baskın, Kazaklar, Sivastopol Öyküleri gibi ölmez eserlerini yazmıştır.
Hacı Murat, Çarlık Rusyası’nın Kafkaslar üzerinde tam bir hakimiyet kurabilmek için verdiği yaklaşık 50 yıllık (1817-1864) mücadele karşısında direnişin efsaneleştirdiği, Şeyh Şamil’den sonraki en ünlü kahramandır. Yurt edinme, hayata tutunma, bağımsızlık, tutsaklık, ihanet ve iktidar sarmalında şekillenen bir davanın kahramanı olan Hacı Murat, daha sonra Şeyh Şamil ile aralarındaki anlaşmazlık nedeni ile istemeyerek Ruslara sığınmıştır. Ancak Hacı Murat’ın adını tarih sayfalarına yazdırmasındaki asıl etken, şüphesiz direnişinden çok Tolstoy’un olgunluk dönemi romanları arasında yer alan dev eseridir.
Tolstoy, Kırım Savaşı izlenimlerinden yola çıkarak, 1896-1904 yılları arasında yazdığı Hacı Murat isimli romanında Şeyh Şamil’in ünlü komutanının askeri dehasını, Ruslarla olan gerçek ve ibret dolu mücadelesini; o dönemdeki Rusların Türklere bakış açılarını, Rusya’nın yönetim biçimini, Rus subaylarının yaşantılarını ve Türklerin yaşamını konu ediniyor.
Hacı Murat’ın halihazırdaki mevcut çevirilerinin çoğu ikinci dilden çeviri olduğu için eserin aslını ve ruhunu yansıtmaktan veya çevirilerin çok eski olması dolayısıyla günümüz Türkçesinden ve anlaşılırlıktan uzak olması, bütün bunlara bağlı olarak eseri okurken vereceği zevkin kaybolması önemli bir husustur.
