Hakikatlerin Özü
Aziz NesefiSözler ve Alıntılar
Hayır ve şer Allah'tandır demek; yaratmak ve hükmetmek Allah'tandır, kesb ve irâde yâni hayrı ve şerri kazanmak ve istemek kuldandır diye itikat etmek lazımdır. Eğer böyle olmazsa irâde-i cüziyyeyi inkar etmiş ve (bozuk) Cebriye mezhebine göre inanmış olur.
Başlangıçta zannederdim ki, ben kendim Hakk'ı arıyorum. Sonradan öğrendim ki Hakk beni talep ediyor.
Onun için âyet-i kerîmede şöyle buyruldu:
"Allah onları sever, onlar da Allah'ı severler."
"Allah onlardan razı oldu, onlar da Allah'tan razı oldular."
Buna göre muhabbet ve rızânın sudûru evvelâ Cenâb-ı Hakk'tan, sonra da kullarından olmaktadır. Buna işâret için âyetlerde Allah'ın sevgi ve rızâsı kulların sevgi ve rızâsından önce zikredilmiştir.
Hattâ bir insan bir kimseye muhabbet edip, âşık olup meylederse başlangıçta aşk maşukta (sevilen kimsede) parıldayıp kıvılcım atarak âşık olanın kalbine aks eder, yansır ve âşıkta harâret peydâ edip onun içini yakar denilmiştir.
(Bâyezid-i Bistâmî kuddise sırruh)
Tedbirde kusur edip kadere bahane bulmak ahmaklıktır.
Aşk ateşi maşuka düşer, ondan da âşıka.
Muma bak ki, kendi yanmadan kelebeği yakamaz.
Maşukun gönlünü yakan ateş, âşıktan kaynaklanır.
Pervâne kanadını gönül mumuna göndermiştir.
Derman aradım derdime
Derdim bana dermanmış
Burhan aradım aslıma
Aslım bana burhanmış
İnsanoğluna verilen ilim, mal, makâm, nimet hepsi imtihandır. Eğer bir kimse doğru yolda, istikâmet üzere olup şükrünü edâ ederse evvelki hâlinden daha iyiye terakkî ettirilir. Yâhut eski (kapasitesi oranında kendi) hâlinde bırakılır.
Eğer (bu ikramları) yerine sarf etmez ve şükrünü edâ etmezse elinde olan ilâhî nimetlerin hepsi alınıp fakir olarak bırakılır. Dünyada bu hüküm devam eder, bozulmaz. Zirâ dünya bir imtihan yeridir. Âdet-i İlâhiyye'de başkalaştırma ve değiştirme olmaz. Her nefis her ân imtihan olunmaktadır.
Başlangıçta zannederdim ki, ben Hakk'ı zikrediyorum. Sonradan Hakk'ın beni zikreder olduğunu öğrendim. Benim O'nu zikredişim, O'nun beni zikredişinin fer'i (ayrıntısı) imiş.
(Bâyezid-i Bistâmî kuddise sırruh)