Peki, niye bugün Machiavelli'den geriye korkunç bir pragmatizm kaldı? Niye bugünün egemen düşüncesi, Machiavelli'den, "amaç için her yol mübahtır" ana fikrini çıkarıyor. Aslında bunun cevabı da oldukça basit; Machiavelli'nin devrimci sınıfı, bugünün tutucu sınıfı hâline gelmiştir. Düne, somut Machiavelli denk düşerken bugüne ise Machiavelli soyutlaması -yani Makyavelizm- denk düşmektedir.
Orhan Gökdemir
Hükümdar hem sevilen hem korkulan bir insan olmalıdır. Bu iki özellik bir arada bulunamıyorsa birinden vazgeçilecekse korkulan insan olmak iyidir çünkü insanlar genellikle nankör, değişken, ikiyüzlü, tehlikeden kaçan, çıkarlarında hasis yaratılıştadırlar. Kendilerine iyilik yaptıkça sizinle olurlar fakat tehlike baş gösterince herkes ortadan yok olur. İnsanlar yaratılıştan kötü oldukları için bir çıkar karşısında sevgi bağları yok olur. Oysa korku ile bağlanmış olanlar ceza tehdidi altında oldukları için bu bağlar kopmaz. Hükümdar halkı öyle korkutmalıdır ki sevilmese bile nefret de uyandırmamalıdır. Halkın malına ve ırzına dokunulmazsa bu da sağlanabilir. Gerektiğinde sebepleri açıkça belirtilerek birinin kanına girilebilir ancak özellikle kimsenin malına dokunmamak gerekir çünkü insanlar babalarının kaybını unuturlar da mallarının kaybını unutamazlar.
Yukarıdaki alıntıda da görüldüğü üzere Machiavelli, Hükümdar ile sadece siyaset üzerine sağlam bir yapıt ortaya koymakla kalmamış; bir ruh bilimci titizliğiyle insanları gözlemlemiş, davranışlarının altında yatan nedenleri görmüş ve böylece teorilerini sağlam temeller üzerine dayandırmıştır. Salt bir siyaset eseri yazmamış, insanlığın özüne dair pek çok bilgiyi de bizlere sunmayı başarmıştır.
