Ahmet Hamdi TANPINAR’ın, Darülfünun Mezuniyet tezidir.Yani günümüz tabiriyle lisans bitirme tezidir.Şeyhî’nin, Hüsrev ü Şirin adlı hikâyesi ele alınmıştır.Bu tezde TANPINAR’ın o dönemde ne kadar araştırmacı bir kişiliğe sahip olduğunu görmek mümkündür.Tanpınar’ın ilk eseridir.Ve bu eserde bilinen Tanpınar üslubunu pek göremedim.Lakin yazarın araştırmacı kişiliğini gösteren lakin terkipçi ve tahlilci özelliği henüz ortaya çıkmamış çıraklık dönemi bir eseridir diyebilirim.
Şeyhî hayatının sonuna doğru bir aktar dükkanı açmış, onunla geçinirmiş; orada bilhassa göz ilaçları satarmış. Bu ilaçlar, cidden müessir olmasına ve kendisinin göz hekimliğindeki maharetine rağmen Şeyhî, kendi gözlerini tedavi edememiş ve müddet-i hayatında göz ağrısından mustarip olmuş. Teskere-i şuâralarda buna dair bir fıkra vardır ki burada zikrinde Sarf- ı nazar edemedim: Bir gün bir adam kendisinden gözü için ilaç olmuş, Şeyhi’ye parasını vermiş. Sonra aynı miktarda ikinci bir ilaç daha almış ve onun da parasını verdikten sonra Şeyhî’ye ilacı uzatarak “Bunu da alın,pîrim ruhu için kendi gözünüze sürün!” demiş.
Sayfa 16 - Dergah Yayınları - Kasım 2017 (İlk Baskı)
Gerek cân sırrına hem-râz olasın
Geh geh dil-sûz ü geh dem-sâz olasın...
(" Kimi zaman yürekler yakmak ve kimi zaman dost olmak için can sırrına sırdaş olman gerek." )
Bu haşiyenin bize gösterdiği bir şey vardır ki o da Mısır fatihinin ( Yavuz ) Hüsrev ü Şirin'i çok okuduğudur. Esasen kendilerine isnat edilen;
Şirler pençe-i kahrumda olurken lerzan
Beni bir gözleri ahuya zebun itdi felek
beyti ile Şeyhi'nin bu kitapta mevcut olan,
Olurken şir-i ner pençemde tihu
Reva mıdur beni avlaya ahu
beyti arasındaki münasebet de bize bunu ispat eder.