Hz. Mevlana'nın Mesnevisi'nden Öğütler (Günümüz Türkçesiyle)

Herkese merhabalar. Kitabı, ~Meczup~ abinin "Hazreti Mevlana Celaleddin-i Rumi'yi Anma ve Şeb-i Arus Etkinliği" başlığı altında düzenlediği etkinlik dahilinde okudum. Malumunuz, geçen ay Mevlana'nın vuslatının 745. yıl dönümünü kutladık. Kutladık diyorum çünkü o öyle istiyor. İnceleme biraz geç kalmış olabilir ama Cemal Süreya'nın da dediği gibi:"Her şey geç gelmiyor mu yurdumuza?"

İncelememin başında da belirttiğim üzere kitabı ~Meczup~
abi sayesinde okudum. Aslında bu kitabı okumak hep aklımdaydı ama bu etkinliğe kısmetmiş. ~Meczup~ abiye çok çok teşekkür ederim.

Kitaptan ve kitapla ilgili bazı görüşlerimden bashedeyim size biraz...

Mevlana'nın Mesnevi'sinin orijinal metni 6 ciltten oluşuyor ve Farsça yazılmış. Benim okuduğum "Mesnevi'den Seçmeler" ise Mesnevi'den alınan, hafifleştirilen ve özeti yapılan bazı öykülerden oluşuyor.

Mevlana, Mesnevi'si için şöyle diyor:"Bu kitap çeşit çeşit dallar, su gözeleri olan cennetler cennetidir. Derinliklerinde akan bir su gözesi, manevi yollara yükselen yolların başlangıcında bulunan yolcular için cennetteki selsebil çeşmesi gibidir. O yolda ilerlemiş rütbeler ve keramet sahipleri için "makamlar hayırlısı", "sözlerin en güzeli" diye isimlendirilir. Bu kitap göğüslerin şifası, hüzünlerin cilası, Kur'an-ı Azimü'şşan-ın keşşafı, rızkların genişliği, ahlakın iyiliğidir. (Arka Kapak)

Mevlana çok büyük bir mutasavvıf ve Mesnevi de gerçekten çok huzur verici bir kitap. Kitapta bazı öyküler semboller üzerinden anlatılmış. Fabl özelliği taşıyan öyküler de içeriyor. "Çocuk, genç, yaşlı" demeden herkesin okuması gereken;insani, ahlaki, islami ve eğitici yönü çok yüksek bir kitap olduğunu düşünüyorum.

Ayrıca kitap birçok yayınevi tarafından basılmış ve her yaş grubuna uygun olanı da bulunuyor. Fakat sayfamızda okunma sayısını görünce gerçekten çok şaşırdım. Kitabı inanılmaz derecede az kişi okumuş. Bu incelemeyi buraya kadar okuyup, yazdıklarıma değer veriyorsan ve Mesnevi'yi henüz okumadıysan senden rica ediyorum;bu eseri en kısa zamanda temin ve oku.

Kitabı "iyi-vasat" ya da "beğendim-beğenmedim" gibi sözcükler ile değerlendirmeye hiç gerek yok. Kitap cidden eğitici, düşündürücü ve ufuk açıcı bir kitap. Ben değerlendirmemi böyle yaptım ve tekrar diyorum ki "Bu kitabı oku!"

Değerli vaktinden ayırıp da incelememi okuyan herkese teşekkür ederim. :))

Mesnevi'yi ilk olarak okuduğum da sanırım 15 ya da 16 yaşlarındaydım.Şimdi ona inceleme yazmadığımı fark edince bu kitap vesilesiyle onun hakkında ki görüşlerimi de belirtmek istedim.Bu zamana kadar okurken en çok zorlandığım kitaptı. Anlamak istiyordum neticede 750 yıllık bir tasavvuf,felsefe,sunum. Dili o kadar ağır geldi ki bırakmak istedim, yaşım henüz gelmemiş diye düşündüm :)
Sonrasında yanıma defter alıp anlamını bilmediğim kelimeleri yazdım ve sözlükten bulup tekrar,tekrar okudum.
800 sayfa boyunca kendimi araştırmacı gibi hissettim çünkü sık sık durup ya sözlüğe bakıyordum,ya internet'ten sözü edilen hikayenin tam anlamını araştırıyordum :)
Zamanla kitaba bağlandım diyebilirim,bu yaptıklarım bana zor gelmiyor hatta çok zevk alıyordum çünkü anlatılanlar o kadar güzel geliyordu ki bir kitabın ilk defa bana bu kadar çok şey kattığını hissediyordum. Ruh'un kullanım kılavuzu gibiydi okuma sürecim yaklaşık 4 ay sürdü.Bittiğinde hem gurur duydum kendimle, hem de alışkanlıklardan ayrılmanın hüznü vardı. :) Mesnevi benim için bir kitaptan daha ötedir.Halen tam olarak ''Şunu anlatıyor,bunu demek istemiş'' gibi cümlelerim yok hakkında.
Şuan incelemesini yazmış olduğum ''Mesnevi'den seçmeler'' kitabına gelecek olursak da yine derinliğini koruyor,anlattıklarıyla. Ama en azından okuması ve anlaması çok daha kolay. Mesnevi'yi merak edenler ilk olarak bu kitapla başlayabilir :)

KONU:
Mevlana'nın en fazla bilinen eserlerinden bir olan Mesnevi'de yer alan hikayelerden oluştuğu için doğal olarak her hikaye kendi konusunda özelleşir. Ancak Mesnevi'nin genel konusundan yola çıkarak bir değerlendirme yapmak mümkündür buna göre; "Mesnevi: İslam tasavvufunun hemen hemen tüm konularını içine alan bu büyük eser aynı zamanda İslam kültürünün baş yapıtlarından biridir. Mesnevi altı cilt (defter) ve yaklaşık 25.700 beyitten meydana gelen, Mevlana'nın Farsça eseridir. Mevlana'nın halifesi Hüsameddin Çelebi'nin ısrarıyla yazılmaya başlanmış ve onun tarafından yazıya dökülmüştür." (Alkım yayınları-syf 9)....

BİÇİM:
Genel olarak okuyucunun çok rahat bir şekilde anlayabileceği, sade, açık ve doğal bir üslup kullanılmıştır. Okurken okuyucuyu çok fazla düşünmeye sevk edecek bir anlatımla karşılanmaz, mesajlar nettir.

GENEL DEĞERLENDİRMEM:
Halk arasında veya sosyal paylaşım ağlarında Mevlana'nın sözlerine rastlamamak neredeyse imkansız. Herkes sözlerini bir taraftan yakalayarak kanayan yarasına merhem olarak sürme çabasına girer. Çünkü sözleri hem şekilli hem de ikna edicidir ve bir albenileri vardır. Mevlana sadece toplumumuz tarafından bilinen bir mutasavvuf şair ve düşünür değil aynı zamanda 2007 yılı UNESCO tarafından Mevlana yılı ilan edilerek dünya tarafından tanındığı gösterilmiştir. UNESCO özellikle Hümanist tarafına vurgu yapmıştır; “Gel... Gel, ne olursan ol, gel! İster kafir, ister mecusi, ister putperest ol, gel! Bizim dergahımız ümitsizlik dergahı değildir. Yüz kere tövbeni bozmuş olsan da yine gel!..”

Yorulmadan okuduğum ve bir çok hikayesini çok beğendim bir eser oldu fakat bazı hikayeleri farklı bir şekilde ön plana çıktı Mesela "Ben böyle evin!" başlıklı hikayesi beni gerçekten güldürdü, yine "Açgözlü Misafir" başta olmak üzere bazı hikayelerinde Hz. Peygamber'in başından geçtiği iddia edilmektedir, bunlar gerçekten yaşanmamışsa islam inancına göre bunları Hz. Peygambere atfetmek ne kadar doğru, eğer gerçekten yaşanmışsa, ilginç! Son olarak okunmasında fayda olacağı kanaatindeyim.

ARKA KAPAK:
"Biliyor ve bilmezden geliyorsunuz ki, fanisiniz; doğduğunuz andan itibaren ölmedesiniz; çiçeklenmeye başlamanız çürüyeceğinizin habercisi biraz da; siz...siz sandığınız kadar önemli değilsiniz...

'Benim sarığıma, başıma, cübbeme bunların üçüne birden kıymet biçtiler. Bir kuruştan daha az değer verdiler. Sen dünyada benim adımı hiç mi duymadın? Ben bir hiçim, hiçim, hiç...' diyen Mevlana, gerçekleri söylemişti size yüzyıllar önce Mesnevi'sinde, Divan-ı Kebir'inde; şimdi içinizde sakladıklarınızı ya da duymamaya çalıştıklarınızı, hissedebileceğiniz küçüklükten korkacağınız için ötelere ittiklerinizi anlatmıştı pek çok dizesiyle...." (Cansu Yılmazçelik, K dergi, sayı 30)

Mesnevi, gönüller sultanı Hazret-i Mevlâna'nın nazım türünde yazmış olduğu eserdir. Mesnevi'nin yazımı Mevlevî' nin ilk on sekiz beytini Mevlâna'nın kendisinin yazdığı diğer kısımlarını söyleyerek Çelebi Hüsameddin tarafından Mevlâna'ya okunduğu gerekli yerlerin düzenlemesi yapıldıktan sonra yine Çelebi tarafından temize çekildiği biçiminde anlatılmaktadır.
Mesnevîde konular hikâye yoluyla anlatılmıştır.Bu hikayeler anlatılırken Kuranda geçen hikayelere yer verilmiştir. Bu özelliğinden dolayı Mesnevî'ye "Kuranın İç Yüzü" diyenler olmuştur. Mevlâna'nın anlatımıyla Mesnevî " Masal diyene masaldır, fakat bu kitapta haline gören, bu kitap vasıtasıyla kendini tanıyan, anlayan da er kişidir. Mesnevi, Nil ırmağının suyudur. Kıpti' ye kan görünür ama Musa kavmine sudur."
Okunması gereken güzel kitap.

kitabın başında hazırlayan kişi Melananın hayatı dedesinin babasının hayatı hakkında Belh' den Anadolu ya gelmeleri , şems tebrizi ile tanışmalarını anlatarak hikayelerin yazılış dönemleriyle ilgili bilgi vermiş.

Anlatılan hikayeler içinde başka bir hikaye,onun içinde daha başka bir hikaye anlatılır ve sayfadan sonra ilk hikayeye geri dönüldüğü olmuş.Hikayelerde tasavvuf i aşk ve öğütler bulunmakta öğütler direk anlaşılsa da bazı tasavvuf kısımlarının anlaşılması zor oldu benim için.Tabi mevlana gibi topraklarımızda yaşamış bir alimin eserini çeviriden değil Türkçe olarak okusaydık ilk elden belki daha anlaşılır olurdu.

Bir kitap bu kadar mı kötü çevirilir. Mevlana Hazretlerini çok seven bir Konyalı olarak ben tahammül edemesiysem kimse de edemez sanırım. Hikayeler mesaj gereği çok güzel ama yazım dili de bir o kadar kötü. Ki bu bazı hikayelerde mesaja bile ket vurmuş. Zaman kaybı bence.

Mesneviler akıcı bir anlatım ile yazılmıştır. Bir çırpıda okunabilecek bir kitap dil ve anlatımından dolayı süslü ve ağır bir dil kullanılmamış. Dini kıssalara yer verilmiştir. Her kıssa da verilmek istenen bir mesaj vardır. Mesnevide genellikle tasavvuf konuları yer tutar.

Kıssadan hisse alınacak ders niteliğindeki çok sayıda hikayenin bir araya getirildiği bu derleme eser sade dili ve hoş dizgisiyle zevkle okunabilecek bir kitap.

Mevlana, bundan tam sekiz asır önce bütün insanlığa sevgiyle seslenmiş, Doğu ile Batı medeniyetleri arasında köprü olmuş büyük bir mutasavvıffir. Hz. Mevlânâ'nın kaleme aldığı eserler içinde en meşhuru şüphesiz Mesnevi'dir. Kur'an'ın tefsiri ve Allah aşıklarının kitabı olarak da nitelendirilen Mesnevi hakikate ve doğru bilgiye ulaşma konusunda önemli bir kaynak eserdir

Kitap dünyasında Mevlana'nın Mesnevi'sinden türetilmiş pek çok hikâye kitabını bulmak mümkün. Bu kitaplardan hangileri iyidir pek bilmiyorum ama bu kitabı tatmin edici buldum. Hem seçilen hikâyeler hem de bu hikâyelerin Mesnevi'de yer aldığı konular hakkında kısa bilgilendirmelerin (bu bilgilendirmeler italik olarak belirtilmiş) olmasını faydalı buldum. Mesnevi'yi okumayı bitiremedim ama bu kitabı birkaç saatte bitirmek mümkün.

Yakan ben değilim bana emir verendir diye güzel bir nokta hep dikkatimi çekti. Ateşe atılma olayını hikayeleştirerek verilmiş. Çok hoşuma gidip aklımda kalan bir yerdir bu. Kitapta her hikaye bir başka güzel. Gerek komik gerek ibretlik olması ve herkesin de aynı fikirde olması bunu destekler nitelikte. Çok iyi yazılmış eserlerimizden. Böyle eski eserlerimizi okuyunca yeni kitaplara uzak kalıp eskileri sevdiğim içinde kendi kendimle gurur duyuyorum resmen..

...''Ceza olarak gördüğümüz bela ve musibetlerin sonucu, bizim için hayır olabilir. Büyükler tasavvufu,''Sıkıntılı anlarda gönlün huzur içinde olmasıdır ''diye tarif etmişlerdir. Dolayısıyla sûfîler, üzüntü ve sıkıntılarını gizli bir altın hazinesi gibi saklarlar.''