‘Tarihçilerin Kutbu’ Halil İnalcık hocanın farklı konularda ve tarihlerde neşrettiği on makaleden oluşan bir kitap. Kronolojik bir sıralamayla imparatorluktan cumhuriyete geçişi hikaye gibi anlatmıyor, ismine bakıp yanılmayın. Ancak makalelerde ele alınan konular -özellikle son makalelerde bu görülüyor- Osmanlı’nın son dönemlerinden Cumhuriyet’e doğru geliyor. Kurumların ve sistemin ne şekilde evrildiğini, hangi aşamalardan geçtiğini net bir şekilde görüyorsunuz okurken.
Osmanlı’daki modernleşme hareketleri ve günümüzde sıklıkla karşılaştığımız modernite-gelenekselcilik düalizminin tarihsel kökenlerine inilmesi hocanın farkını ortaya koyuyor. Yine Hristiyanlara verime tımarlar ve bunlara ilişkim belgeler, çift hane vergilendirme sistemi, tımar sistemindeki bozulmanın detayları, âyânların ortaya çıkışı ve yönetime etkileri ve hükümdarın mutlak otoritesinin sınırlanmasına giden süreç, Hilafet’in detaylı analizi gibi bölümler de ilgimi çeken kısımlardan bazıları oldu.
İlk makaleler oldukça teknik, Osmanlı tarihçileri ve kaynakları, vergi sistemi, feodal üretim tarzı ve Asya tipi üretim tarzı ile Osmanlı sistemimin benzerlik ve farklılıkları anlatılmış. Seferad Yahudileri ile ilgili kısım da oldukça bilgilendiriciydi.
Son 4-5 makalede dil biraz daha sadeleşiyor. Tespitler yine oldukça bilgilendirici ve ufuk açıcı. Tarihi seven veya ilgi duyan herkesin okuması gerekir diye düşünüyorum. Tabiiki didaktik nitelikteki eserleri roman gibi değil; sindire sindire, mümkünse not alarak okumak gerektiğini düşünüyorum. Ben bu şekilde yapıyorum ve gayet verimli oluyor. Keyifli okumalar.
