Spinoza ile Ali Şeriati arasında ilginç bir benzerlik gördüm: ikisi de yaşadıkları yüzyılın adeta aynı yılı doğmuş ve aynı yıl ölmüş; 44 yıl yaşamışlar. Kavramlara yükledikleri anlamlar bile aynı...
.
Yalnız Şeriati'nin bu kitabının ilk bölümlerini okuyunca düş kırıklığına uğradım. Yaptığı tarihi saptamalar isabetsiz. İslâm dünyasının çöküş başlangıcını 1924 Halifeliğin kaldırılmasıyla başlatıyor. Atatürk, 1515'te Halifeliğin alınışını gerçek çöküş nedeni sayıyor. Atatürk dediği için değil, araştırmalarımda ben de bu sonuca ulaştığım için Atatürk'e katılıyorum. Halifeliğin kaldırılması doğru değerlendirilseydi dünyanın önü müslümanlara açılırdı.
.
Şeriati, tarihin akışında bulunan nedeni ikiye ayırıyor: Sosyo ekonomik ve inanç diye. Ki hiç doğru değil. Tüm ideolojik akımlar ve Din'ler sosyo ekonomik nedenlerden patlayıp yayıldı. Muhammed'in karşısına dikilenler Allah inancı olan, namaz kılıp oruç tutan, Hac yapan insanlardı. Kavga mülk yani ekonomiden çıktı...
.
Şeriati'nin kitap konusunda tek sıkıntısı, üniversitede verdiği derslerin veya topluluk önünde yaptığı doğaçlama konuşmaların banta kaydedilip çözümlendikten sonra yazılmasıdır. Haliyle o anki ruh durumu, duygusal çıkışları, konunun içeriğine dair önemli tespitler yapmasına, ama sonuca ulaşmada hata etmesine neden oluyor... Eminim ki, öldürülmesinden iki yıl sonra Humeyni darbesini ve sonrasında yaşananları öngörseydi bir çok düşüncesini, özellikle Atatürk Cumhuriyetine önyargısını düzeltirdi...
.
İslâm'a sosyolojik bakışı ise görkemli. Okuyalım...
.
Ali Şeriati / Islam Nedir? Muhammed Kimdir?
