Laiklik tam anlamı ile uygulamaya konulmadıkça ve toprak reformu yapılmadıkça, demokrasinin yaşama geçirilmesi olanaksızdı.
Bu bilginin ışığında şimdi şu gerçekleri alt alta sıralayalım:
1- Çok partili düzene geçildiği sırada toprak reformu hâlâ gerçekleştirilmiş değildi. Ağalık ve şeyhlik hükmünü hâlâ sürdürmekteydi. Bu durumda, eşit oy ilkesi ülkede geçerli olamazdı.
2- D.P. toprak reformuna karşı çıkanlarca kurulduğu gibi gördüğümüz üzere kurucuları arasında büyük toprak sahipleri, yani toprak ağaları vardı.
3- Ağalığa ve tarikatçılığa son verecek olan bir kurum da, Köy Enstitüleri'ydi. Çok partili düzene geçilmesiyle birlikte, İnönü, Yücel'i ve Tonguç'u görevden uzaklaştırarak, Enstitüleri yıkmakla Reşat Şemsettin Sirer'i görevlendirecekti.
4- Yine çok partili düzene geçilmesiyle birlikte, oy kaygısı ile İnönü laiklikten arka arkaya ödünler vermeye başlayacaktı. Bu ödünleri ayrı kesimler olarak inceleyeceğiz. Şimdilik şu kadarını anımsatmakla yetineyim: İmam Hatipler'i, İlahiyat Fakültesi'ni, Tekke Ve Zaviyeleri açan, okullara din derslerini koyduran kişi İnönü ve onun partisi olacaktır.
Yani İnönü, demokrasinin temel koşullarından biri ortada yokken, üstelik demokrasinin gerçekleşmesinin önüne dikilen engellerden şimdi saydıklarımız Atatürk döneminde kaldırılmış olmasına karşın bunları yeniden hortlatırken, ayrıca bu saydıklarımız dışında da laiklikten ödünler verirken, nasıl oluyor da Demokrasi Kahramanı olarak görülebiliyor? Ortaya bir seçim sandığının konulması ile demokrasinin varlık kazanamayacağını bilmek gerekir.
İnönü, Atatürk'ün yakın çevresini ve çalışma arkadaşlarını saf dışı etmekle yetinmeyecekti. Saltanatçı ve hilafetçi oldukları, mandacılığı savundukları, cumhuriyete ve devrimlere karşı çıktıkları için ona cephe almış olanları etkin görevlere getirmekten de geri kalmayacaktı. Bunun adı da "kırgınlıkları gidermek" olacaktı.
... Türkiye, Amerikan emperyalizminin denetimine her geçen gün biraz daha girdikçe, demiryolları bir yana bırakılacak, Amerikalı uzmanların planlaması ve gözetiminde hummalı bir karayolu yapımı başlayacaktı.