Katip Bartleby, Amerikalı yazar Herman Melville tarafından yazılmış önemli bir edebi eserdir. Hikaye, ilk olarak 1853 yılında yayımlanmıştır.
Hikaye, bir ofis ortamında çalışan sıradan bir yazı işleri memurunun perspektifinden anlatılır. Hikayenin merkezinde yer alan Bartleby karakteri, "Ben yapmamayı tercih ederim." şeklindeki ünlü repliği ile tanınır. Bu replik, toplumun ve iş dünyasının standartlarına karşı bir isyanı ifade eder. Bartleby'nin sessiz direnişi, anlamın hem ifade edilmiş hem de ifade edilmemiş yollarla nasıl iletilip kaybedildiği konusunu işler.
Hikaye, Bartleby'nin iş yerindeki tuhaf davranışlarına tanıklık eden anlatıcının perspektifinden anlatılır. Bartleby'nin gizemli kişiliği ve davranışları, onun yalnızlığını ve izolasyonunu vurgular. Hikaye boyunca Bartleby'nin iç dünyasına giremezsiniz ve bu da onun izole edilmişliğini yansıtır.
Hikaye, iş hayatının tüketici ve duygusuzluğunu eleştirir. Bartleby'nin tutumu, modern iş dünyasının anlamsızlığını ve insanların sadece birer rakam olarak görüldüğü bir ortamda nasıl kaybolabileceğini gösterir.
Anlatıcı, Bartleby'ye karşı zamanla artan bir merhamet ve empati hisseder. Ancak bu hisler, sonunda Bartleby'nin trajik sonuyla çatışır. Bu durum, insanlığın merhamet ve empati duygularının, sert toplumsal gerçeklerle çatışmasını yansıtır.
Modern edebiyatta önemli bir yer tutan sembolik ve metaforik anlatımıyla dikkat çeker. İnsanın anlam arayışı, iş dünyasının sıkıcılığı, izolasyonun etkileri gibi evrensel temaları ele alması nedeniyle edebi analizlerde sıkça incelenir.
