Quotes
Köktendincilik
...aşırı dinî kültler olsun, kitlesel geniş grup hareketleri olsun, köktendinciliğin aşırı biçimlerinin paylaştığı ruhsal ögelerin bir listesini yapalım:
"Gerçek" ilâhî metin ya da kurallara sahip oldukları yönünde mutlak bir inanç.
İlahi metnin biricik yorumlayıcısı olan bir üst lider.
"Büyüsel" inançların sergilenmesi.
Kötümser tutum.
Aynı anda var olan paradoks tümgüçlülük ve kurban edilme duyguları..
Grup ile dış dünya arasında psikolojik (ve bazen fiziksel) barikatların kurulması.
Grup sınırlarının dışında kalan kişilerden ve şeylerden tehdit ya da tehlike beklentisi.
Çoğu kez kadınların alçaltılmasını da kapsayan, aile, cin-siyet, çocuk bakımı ve cinsellik normlarında değişiklik.
Sonuçta toplu intiharın, cinayetin ya da grubun inançları açısından tehdit olarak algılanan anıt ya da binaların tahrip edilmesinin kabullenilmesine varan, ortak ahlâk anlayışında değişiklik olması.
Bu listeden de görebileceğimiz gibi, aşırı dinci gruplardaki li- der-yandaş etkileşimlerinin psikolojisi, bu kitabın önceki bölümlerinde incelenmiş olan diğer gerilemiş gruplara benzese de, köktendincilikte geniş grup gerilemesinin bazı işaret ve belirtilerinin bir kümesine vurgu söz konusudur
Sayfa 202 - Okuyan us yayınları 1. Baskı : Istanbul, Eylül 2005Kitabı okudu
1) Grup üyeleri bireyselliklerini yitirirler.
2) Grup gözü kapalı bir biçimde liderin çevresinde toplanır.
3) Grup "iyi" (yani sadakatle lideri izleyen) ve "kötü" (yani lidere karşıt olarak algılanan) parçalara bölünür.
4) Grup kendisiyle "düşman" (bunlar genellikle komşudurlar) gruplar arasında keskin bir "biz" ve "onlar" bölünmesi yaratır.
5) Grubun ortak ahlâk ya da inanç dizgesi, kendisiyle çatışmalı olarak algılanana karşı giderek mutlakçı ve cezalandırıcı bir hale gelir.
6) Grup aşırı derecede "içe alma" (introjection) ve "yansıtma" (projection) düzeneği uygular ve buna bağlı olarak paylaşılmış depresif duygulardan ortak paranoid beklentilere dek değişen duygudurum oynamaları yaşayabilir.
7) Grup ortak kimliğini sürdürmek adına bir şeyi yapma "hakkı"na sahip olduğu duygusunu yaşar.
8) Grup üyeleri, artan ölçüde bir büyüsel düşünce ve gerçekliğin bulanması durumu yaşarlar.
Sayfa 86 - Okuyan us yayınları 1. Baskı : Istanbul, Eylül 2005Kitabı okudu
Şurası bir gerçektir ki, insan olarak özen gösterdiğimiz ve kendileri için kaygı duyduğumuz en yakınlarımız ve en kıymetlilerimiz, bizden çok uzak olmayan insanlardır. Kendi küçük toplumumuzda, kendi ülkemizde, kendi kıtamızda vb. olsunlar ya da olmasınlar ya da onlarla bizi bir araya getiren şey ister din, ister renk, isterse dil olsun, kendimize yakın hissettiklerimize olan şeyler hakkında doğal bir yakınlık, eşduyum ve duyarlılık gösteririz.
Sayfa 395 - Okuyan us yayınları 1. Baskı : Istanbul, Eylül 2005Kitabı okudu
Büyük düşünmek böyle birşey...
Atatürk, kendisini başkalarının üstünde görüyordu ve yandaşlarınca da böyle algılanıyordu. Fakat başkalarına kıyasla üstün konumunu korumak için değersizleştirilecek ve yıkıma uğratılacak, fantezide yer alan düşmanlar ya da alt gruplar aramıyordu. Onun özseverliğini ifade edişi, oldukça farklıydı:
Onca yıllık eğitimden, uygarlaşma ve toplumsallaşma süreçlerini bu kadar inceledikten sonra, niçin sıradan insanların düzeyine ineyim? Ben onları kendi düzeyime çıkaracağım. Benim onlara benzememi istemeyin; onlar bana benzemelidirler.
Sayfa 295 - Okuyan us yayınları 1. Baskı : Istanbul, Eylül 2005Kitabı okudu
Tanrı imgesi, çocuk büyüdükçe farklı kaynaklardan gelen zihinsel girdileri kapsamakta ve bireyin ruhsal durumu, sosyokültürel yaşantıları, eğitimi ve dinî (proto)sembolleri kullanışı tarafından şekillendirilmektedir. Ve birey, yaşam döngüsü içine girdikçe çeşitli gereksinimleri, istekleri, iç gerilimleri ve çatışmaları doyurmak ya da onlara karşı kendisini savunmak için dini kullanabilmektedir.
Sayfa 194 - Okuyan us yayınları 1. Baskı : Istanbul, Eylül 2005Kitabı okudu